مهریه، نشان ارادت یا قیمت گذاری؟

به گزارش حدیدنیوز، مهریه هر چه کمتر باشد به طبیعت ازدواج نزدیک تر است، چون طبیعت ازدواج معامله که نیست، خرید و فروش که نیست، اجاره دادن که نیست، زندگی دو انسان است. این ارتباطی به مسائل مالی ندارد.

در شرع مقدس اسلام ، آنچه که معین شده است این است که دختر و پسر باید هم کفو یکدیگر باشند . و عمده مساله در باب کفو ، عبارت است از ایمان ؛ یعنی هردو مومن ، هر دو دارای تقوی و پرهیزکاری و هردو معتقد به مبانی الهی و اسلامی و عامل به آنها باشند. کتاب " مطلع عشق " مجموعه ای است از پندها و نصایح امام خامنه ای به زوجهای جوانی که توفیق یافته اند پیوند زناشویی خود را با آهنگ کلام ایشان ، هماهنگ کنند و در آغاز زندگی از سرچشمه ی فیض و حکمت آن عالم عارف بهره گیرند . این مجموعه شامل ۴ کلام و ۷ رهنمود است .

کلامها در حقیقت ره توشه ی نظری و رهنمودها ، ره توشه عملی به شمار می روند . در کلامها با دانستنیهایی ضروری درباره ازدواج و خانواده آشنا می شویم . و در رهنمودها ، مهارتهای زندگی شیرین در پرتو آموزه های اسلامی را فرا می گیریم .

رهبر فرزانه ما در این مجالس در مقام بیان همه دیدگاههای خود درباره ازدواج و خانواده نبوده اند ، بلکه به مناسبت آغاز زندگی جمعی از فرزندانشان ، آنچه را که اسرار کامیابی آنان می دانسته اند ، صمیمانه تذکر داده اند . اگرچه مخاطب این نکته ها در اکثر موارد جوانان آغازگر راه زندگی مشترک هستند ، در عین حال ، برای آنان که سالهایی از شروع زندگی شان می گذرد نیز سودمند و راهگشاست . در این مجموعه پدران و مادران نیز با نگاه ناب اسلامی درباره ازدواج ، بیشتر آشنا می شوند و بویژه مخاطب رهنمود هفتم ، آنان هستند . در بخشی از رهنمود هفتم این کتاب با نام "آسان گیری" به موضوع مهریه و جهیزیه پرداخته شده است.

پیامبر اکرم (ص) سنت مهریه جاهلی را شکست

خود آن کسی که مشرع مهر است – که نبی اکرم(ص) باشد- که از همه کائنات بالاتر است و دختر مطهره و عزیزه او که از همه زنان عالم از اولین و آخرین بالاتر است و شوهر او که امیر المومنین(ع) باشد، که از جمیع خلایق از اولین و آخرین بعد از پیامبر(ص) بالاتر است، برای این دو نفر که جوان بودند، زیبا بودند، عنوان داشتند، محترم بودند، اول شخص مدینه بودند، دیدید پیامبر چقدر مهر قرار داد؟

پیامبر آمد همه اینها را شکست، برای اینکه مانع ازدواج می شود. اینها مانع از ازدواج دخترها و پسرها می شود. گفت این چیزها را رها کنید. ازدواج شروعش آسان است. از لحاظ شرایط مادی، سهل ترین است، آنچه که در ازدواج مهم است رعایت های بشری و انسانی است.

خیال نکنید آن وقت ها مهریه زیاد و سنگین یا جهزیه زیاد سرشان نمی شد. چرا آقا! آن وقت ها هم بعضی، از این بی عقلیها مثل بی عقلیهای زمان ما را داشتند که مثلا یک میلیون مثقال طلا مهریه دخترشان بکنند. درست مثل همین بی عقلی‌هایی که امروزه بعضی ها دارند. این کارهای مبالغه آمیز این طوری، اصلا کار جهال است. اسلام آمد همه اینها را به هم ریخت. نه اینکه پیامبر (ص) بلد نبودند بگویند دختر من هزار شتر سرخ موی با فلان شرایط باید مهریه اش باشد. چرا می شد؛ منتهی اسلام همه را به‌هم ریخت.

مهریه سنگین مال دوران جاهلیت است. پیامبر اکرم(ص) آن را منسوخ کرد. پیامبر اکرم(ص) از یک خانواده اعیانی است. خانواده پیامبر(ص)، تقریبا اعیانی ترین خانواده قریش بودند. خود ایشان هم که رئیس و رهبر این جامعه است. چه اشکالی داشت دختر به آن خوبی که بهتری دختران عالم است و خدای متعال او را "سیده نساء العالمین" قرار داد "من الاولین و الاخرین" ، با بهترین پسرهای عالم که مولای متقیان است می خواهند ازدواج کنند، مهریه ایشان زیاد باشد؟ چرا ایشان آمدند و این مهریه کم را قرار دادند که اسمش " مهر السنه" است.

من گمان می کنم اینکه در جهزیه حضرت زهرا(س) این قدر سادگی رعایت شد و در مهریه ایشان و همه اهل بیت پیامبر(ص) به آن مهر کم "مهر السنه" مقید بودند، در حالی که همه قبول داشتند که بیش از مهر السنه هم جایز است، اما این حد را حفظ کردند. این یک جنبه نمادین داشت.برای اینکه برای مردم مبنا و پایه ای باشد برای عمل به آن، تا دچار این مشکلاتی که بر اثر زیاده روی ها پیش می آید، نشوند.

چرا اصرار بر ۱۴ سکه؟

اینکه می بینید ما گفتیم ۱۴ سکه بیشتر را عقد نمی کنیم، نه برای این است که چهارده سکه بیشتر اشکالی در ازدواج ایجاد می کند؛ خیر چهارده هزار سکه هم باشد، ازدواج اشکالی ندارد. فرقی ندارد. این برای این است که ان جنبه معنوی ازدواج، غلبه پیدا کند بر جنبه مادی. مثل یک تجارت و معامله نباشد. داد و ستد مادی نباشد. اگر تشریفات را کم کردید، جنبه معنویت تقویت خواهد شد.

مهریه هر چه کمتر باشد به طبیعت ازدواج نزدیک تر است، چون طبیعت ازدواج معامله که نیست، خرید و فروش که نیست، اجاره دادن که نیست، زندگی دو انسان است. این ارتباطی به مسائل مالی ندارد. ولی شارع مقدس یک مهریه ای را معین کرده که باید یک چیزی باشد. اما نباید سنگین باشد. بایستی عادی باشد؛ جوری باشد که همه بتوانند انجام دهند.

در ازدواج آنچه که اتفاق می افتد، یک حادثه و پیوند انسانی است، نه یک معامله پولی و مالی، اگرچه یک مالی هم در بین هست در شرع مقدس اسلام؛ آن مال جنبه نمادین دارد. جنبه رمزی دارد. خرید و فروش و بده بستان نیست.

مهریه بالا بی احترامی به دختر است

اگر کسی برای دختر خود اهمیت قائل است، یا دختری برای خود ارزش قائل است، راهش این نیست که بگوید مهریه ما را زیاد کنید. مهریه هر چقدر کمتر باشد جنبه انسانی این پیوند بیشتر است.

هیچ پولی، هیچ ثروتی معادل یک انسان نمی شود، نه هیچ مهریه ای می تواند قیمت سرانگشت یک زن مسلمان باشد و نه هیچ درآمدی برای یک مرد یا زن می تواند معادل با شخصیت او باشد. کسانی که مهریه دخترشان را برای احترام به دخترشان بالا می برند، اشتباه می کنند. این احترام نیست. این بی احترامی است. برای این که با بالا بردن مهریه، شما جنس این معامله انسانی را، یعنی یکی از دو جنس معامله انسانی را ،چون هر دو در مقابل هم هستند،تنزل می دهید به حد یک کالا و یک متاع. می گویید دختر من انقدر می ارزد. نه آقا! دختر شما اصلا با پول قابل مقایسه نیست.. .

این مهریه یک سنت اسلامی و الهی است. برای این نیست که در مقابل این موجود شریف عزیز انسانی، انسان بخواهد یک چیزی بدهد.

مهرم حلال، جانم خلاص

گاهی اوقات مرد آنچنان است که زن هرچقدر هم مهریه داشته باشد، می گوید: مهرم حلال جانم خلاص. مهریه که کسی را خوشبخت نمی کند. . . روش شرعی انسان ها را خوشبخت می کند.

محبت هم به این چیزها بستگی ندارد. هر چقدر که پول در این مسائل کمتر باشد، عنصر مادی بیرون بشود، عنصر انسانی تقویت می شود؛ محبت بیشتر می شود.

بعضی خیال می کنند مهریه سنگین به حفظ پیوند زناشویی کمک می‌کند. این خطاست.اشتباه است. اگر خدایی نکرده این زن و شوهر نااهل باشند، مهریه سنگین هیچ معجزه ای نمی تواند بکند.

بعضی از خانواده های طرف عروس می گویند که ما مهریه آنقدر بالا نمی خواهیم ولی خانواده داماد برای پز دادن و تفاخر می گویند نه نمی شود! چند میلیون یا فلان قدر. خب اینها همه دوری از اسلام است. هیچ کس با مهریه بالا خوشبخت نشد. اینهایی که خیال می کنند اگر مهریه نباشد ازدواج دخترشان متزلزل خواهد شد، اینها اشتباه می کنند. ازدواج اگر چنانچه با محبت بود، با وضعیت درست بود، بی مهریه هم متزلزل نمی شود. ولی اگر چنانچه بر مبنای خباثت و زرنگی و کلاهبرداری و فریب و این چیزها بود، مهریه هر چقدر هم که زیاد باشد، مرد بدجنس زورگو، کاری خواهد کرد که بتواند از زیر بار این مهریه هم فرار کند.

بعضی ها می گویند ما مهریه را سنگین می کنیم برای اینکه مانع طلاق بشویم. این خیلی خطای بزرگی است. هیچ مهریه سنگینی مانع از طلاق نمی شود و نشده است. ان چیزی که مانع طلاق می شود، اخلاق و رفتار است. رعایت موازین اسلامی است.

مهریه بالا سد راه ازدواج جوانان

کسانی که مهریه بالا برای خانمشان قرار می دهند، به جامعه ضرر می زنند. خیلی از دخترها توی خانه می مانند، خیلی از پسرها بی زن می مانند؛ به خاطر اینکه این چیزها وقتی در جامعه رسم شد، سنت و عادت شد بجای "مهر السنه" ، به جای اینکه مهر پیامبر(ص) سنت باشد، وقتی مهر جاهلی سنت شد، اوضاع، اوضاع جاهلی خواهد شد.

اگر چنانچه در ازدواج بحث مادیات عمده شد این معامله عاطفی و روحی و انسانی، تبدیل خواهد شد به معامله مادی. این معامله ها یگران، این جهزیه های سنگین، این چشم و هم‌چشمی ها و این به رخ کشیدن ثروت ها و پول ها- که برخی از افراد غافل و بی خبر می کنند- ازدواج را در واقع خراب می کنند. لذاست که در شرع مقدس مستحب است مهریه کم گرفته شود که مهرالسنه مورد نظر است.

اگر مهریه ها سنگین شد، ازدواج ها مشکل خواهد شد. پسرها و دخترها بی خانمان خواهند ماند. هرچه آسان تر بگیرید بهتر است.

من از مردم سراسر کشور خواهش می کنم که آنقدر مهریه ها را زیاد نکنند. این سنت جاهلی است. این کاری است که خدا و رسول(ص) در این زمان بخصوص از آن راضی نیستند. نمی گوییم حرام است. نمی گوییم ازدواج باطل است. اما خلاف سنت پیامبر(ص)، ائمه هدی(ع) و بزرگان اسلام است. خلاف روش اینهاست؛ بخصوص در زمان ما که کشور احتیاج دارد به اینکه همه کارهای صحیح، آسان شود، هیچ مصلحت نیست که بعضی ازدواج ها را این طور مشکل کنند.

جهیزیه، توشه‌ زندگی یابهانه‌ فخرفروشی؟

جهیزیه برای دختر مایه‌ عزت نیست. عزت دختر به اخلاق او و رفتار و شخصیت خود اوست. بعضی از خانواده‌های عروس، خودشان را اذیت می‌کنند و به زحمت می‌اندازند و اگر پول هم ندارند به زحمت پول تهیه می‌کنند. اگر پول دارند خرج زیادی می‌کنند، برای اینکه یک جهیزیه مفصل پر زرق و برقی را مثلاً در اختیار دخترشان بگذارند.

عزت دختر به اخلاق است نه جهیزیه

مهریه و جهیزیه‌ی زیاد، هیچ دختری را خوشبخت نمی‌کند و هیچ خانواده‌ای را به آن آرامش و سکون و اعتماد لازم نمی‌رساند. اینها زوایای زندگی است. فضولِ زندگی است و جز درد سر و اسباب زحمت و اسباب مشکل فایده‌ای ندارد.

مبادا بروید پول قرض کنید، جهیزیه درست کنید. مبادا خودتان را به زحمت بیاندازید. مبادا خانواده‌تان را به زحمت بیندازید.مبادا خیال کنید که دخترتان اگر جهیزیه اش کمتر از دختر همسایه و قوم و خویش بود، این سرشکستگی است. نه این سرشکستگی نیست.

چشم و هم‌چشمی و معضل جهیزیه

خانواده‌ها خانواده‌ها روی چشم و همچشمی، جهیزیه را برای خودشان یک معضل می‌کنند. بعد که این معضل را خودشان به یک نحوی تحمل کردند، تازه نوبت دیگران است که رنج این معضل را ببرند. برای خاطر اینکه وقتی شما در جهیزیه‌ی دخترتان این همه وسایل درست کردید، بعد کسانی که دیدند، تکلیف آنها چیست؟ این چشم و هم‌چشمی‌ها آخر به کجا خواهد رسید؟ این همان مشکلاتی است که درست خواهد شد. اسلام می‌خواهد اینها نباشد.

بعضی‌ها سعی می‌کنند که برای جهیزیه بزنند روی دست همه‌ی قوم و خویشها و همسایه‌ها و دوست و آشناها که این هم غلط است... باید نگاه کنید ببینید که چه چیزی درست است، چه چیزی حق است آن را انجام بدهید. چه چیزی حق است؟ یک خانواده‌دو نفره یک وسایلی لازم دارند که یک زندگی ساده‌ای داشته باشند.

انواع و اقسام ریخت و پاشها، زیاده‌رویها، کارهای غلط، جهیزیه‌های سنگین. همه جور چیزی را حتماً باید بخرند، بیاورند توی جهیزیه بگذارند، که اقلاً یک چیز بیشتر از آن دختر خاله‌اش، یا نمی‌دانم خواهرش، یا آن همسایه‌شان یا آن همکلاسی‌شان داشته باشد. اینها از آن غلطهای بسیار موذی و آزاردهنده است، برای خود انسان و برای مردم. خیلی از دخترها نمی‌توانند به خانه‌ی بخت بروند، خیلی از پسرها نمی‌توانند ازدواج کنند، به خاطر همین چیزها. به خاطر همین گرفتاریها. اگر ازدواج آسان بود، اگر مردم آن‌قدر سخت‌گیری نکرده بودند، بعضیها اگر مهریه شان سنگین نبود، اگر این جهیزیه‌های جاهلانه نبود و پدر و مادرها به خیال خودشان برای اینکه مبادا دل دخترشان بشکند، خودشان را به آب و آتش نمی‌زدند، این گرفتاریها برای خیلی از خانواده‌ها پیش نمی‌آمد.

از اول، بعضیها، همه‌ی ریز و درشت و لازم و غیر لازم را برای دخترشان به عنوان جهیزیه فراهم می‌کنند که مبادا از دختر فلانی، از نمی‌دانم دختر عمویش، یا از خواهرش یا از جاریش مثلاً کمتر باشد. اینها درست نیست. این کارها غلط است. اسباب زحمت شماست. آن هم زحمتی که هیچ اجری پیش خدا ندارد، مایه‌ی تشکر هم نمی‌شود.

به فکر دیگران هم باشید

از بعضیها وقتی می‌پرسیم که شما چرا برای دو نفری که می‌خواهند زندگی بکنند، بازار را می‌خواهید خالی کنید که جهیزیه برای خودتان درست کنید؟ می‌گویند: خب ما داریم. چون داریم می‌خاهیم بکنیم. آیا این استدلال کافی است؟ چون داریم! نه. این استدلال به هیچ وجه کافی نیست. استدلال غلطی است. در یک جامعه همه جور انسان زندگی می‌کند. شما باید کاری کنید که آن دختری هم که ندارد، اگر خواست شوهر بکند بتواند و الا این جهیزیه‌ای که شما دارید برای دخترتان درست می‌کنید، این مهریه‌ای که شما دارید به عروستان می‌دهید، این دیگر دَرِ ازدواج را برای دیگران خواهد بست... این روش انسانی نیست. این روش اسلامی نیست.

جهیزیه‌ بهترین عروس عالم

شما نگاه کنید به دختر پیغمبر اکرم(ص)، بهترین دخترهای عالم، فاطمه زهرا (س) بود. بهترین زنهای اولین و آخرین، فاطمه زهرا(س) بود. هرگز دختری و زنی به آن خوبی، به آن شرافت و به آن عظمت نیامده است. همه زنهای عالم از اول تا آخر در مقابل او مثل خدمت کارهایی هستند. مثل ذراتی هستند در مقابل خورشید جهان افروز. شوهرش هم امیرالمؤمنین (ع)، بهترین مردان عالم. اگر چنانچه همه‌ی فضایل و مکارم‌شان را جمع کنیم. همه‌ی مردان عالم به یک ناخن او هم نمی‌رسند؛ این دو مظهر عظمت، مظهر زیبایی و فضیلت، با همدیگر ازدواج کردند. جهیزیه‌شان همان چند قلم ارزان قیمتی بود که در کتابها نوشته‌اند و ضبط کرده‌اند: یک تکه حصیر،‌یک تکه لیف خرما،‌یک دست رختخواب و یک دستاس، یک کوزه، یک کاسه. همه‌اش را اگر چنانچه به پول امروزی روی همدیگر بگذارند، معلوم نیست که چند هزار تومان مختصری بیشتر بشود. همان مهریه را از امیرالمؤمنین (ع)گرفتند و پولش را دادند جهیزیه‌ی مختصری را فراهم کردند و بردند خانه‌ی شوهر.

حالا ما نمی‌گوییم دخترهای ما مثل فاطمه زهرا (س) جهیزیه بگیرند. نه دخترهای ما مثل فاطمه زهرا هستند و نه خود ماها مثل پدر ایشان هستیم و نه پسرهای ما مثل امیرمؤمنان(ع)، شوهر فاطمه زهرایند. ما کجا و آنها کجا؟ زمین تا آسمان با هم فرق داریم. اما معلوم می‌شود راه، آن راه است. جهت، آن جهت است. جهیزیه را مختصر بگیرید. به این و آن نگاه نکنید، خرج زیادی نکنید. کار را برای کسانی که ندارند مشکل نکنید.

جهیزیه‌ فاطمه زهرا (س)، به قدری بود که شاید دو نفر آدم با دست می‌توانستند از این خانه بردارند ببرند آن خانه. ببینید افتخار اینهاست. ارزش اینهاست. آیا پیامبر اکرم(ص)نمی‌توانستند یک جهیزیه‌ی مفصل تشکیل دهند؟ اگر پیامبر (ص) اشاره‌ای می‌کردند، این مسلمانانی که در اطراف ایشان بودند، بعضیهایشان هم آدمهای متمکنی بودند، پول هم داشتند، از خدا می‌خواستند که بیایند یک هدیه‌ای بدهند، کمکی بکنند. نکردند. چرا نکردند؟ این برای این است که من و شما یاد بگیریم. و الا بنشینیم و تعریف کنیم و خوشمان بیاید و بعد هم یاد نگیریم، چه فایده‌ای دارد؟ استفاده‌اش را نمی بریم. نسخه‌ی طبیب را که انسان نباید بگذارد روی طاقچه تماشا کند. باید عمل کنیم تا بهره‌اش را ببریم. رژیم غذایی را باید عمل کنید تا فایده‌اش را ببرید. اینها رژیم غذایی روح است، رژیم غذایی صحت جامعه است. صحت خانواده است. باید عمل شود. ساده برگزار کنید.

عروس خانم‌ها شما نگذارید

نگذارید جهیزیه‌ها را سنگین کنند. دخترها نگذارند. عروس‌ها شما نگذارید. پدر و مادرها هم اگر می‌خواهند، شما نگذارید. این همه جنس گران را می‌خواهید چه کنید؟

مادرهای عروسها در تهیه جهیزیه دست نگه دارند، خیلی افراط و اسراف نکنند. نگویند حالا مثلاً دخترمان است، دلش می‌شکند. نه. دخترها خوبند. دخترها نمی‌خواهند. ما بیخود نباید دل آنها را بکشانیم به این سمت که هر چیز قشنگ و لوکس و... حتماً باید برایش تهیه شود.

این دختر خانمها که می‌خواهند جهیزیه درست کنند، برای خرید اسباب سر عقد و جهیزیه، توی این دکانهای گران قیمت بعضی از جاهای تهران، آن محلات گران قیمت که معروف است – نمی‌خواهم البته اسم بیاورم – من می‌شناسم کجاهاست که دکانهایش معروف است به جنس گران، اصلاً طرف آنها پا نگذارند. بروند آن جاهایی که معروف به گرانی نیست. این طور نباشد که داماد بیچاره را دنبالشان راه بیندازند برای خرید عروس و خرید عقد. متأسفانه از این کارها می‌کنند.

بنا بر این گزارش کتاب مطلع عشق، گزیده ای از رهنمودهای رهبر فرزانه انقلاب به زوجهای جوان است که به همت "محمد جواد حاج علی اکبری" گردآوری شده است. http://hadidnews.com/vdcbzzb5.rhba5piuur.html

منبع : شبستان