چرا درهای سیما به روی برخی از فیلم‌ها بسته‌ است؟

اما تلویزیون سیاست یکسانی برای پرداخت به آثار مختلف را در پیش نگرفته است، بدون در نظر گرفتن هزینه بالایی که این تیزرها برای صاحبان اثر دارند و به گفته خود آن‌ها برابر با ساخت یک اثر سینمایی تازه است، سختگیری‌های رسانه ملی و البته برخوردهای سلیقه‌ای با آثار باعث شده این شیوه از تبلیغات مانند سدی برای تهیه‌کننده‌ها باشد که برای عبور از آن به چیزی بیشتر از پول و شانس نیاز دارند.

هزینه‌های بالایی که هیچ دلیل منطقی ندارد

بر اساس آخرین تعرفه‌هایی که صدا و سیما برای آگهی‌های تلویزیوی منتشر کرده است؛ آگهی‌دهندگان برای هر ثانیه تیزر در طبقه اول که کم‌رمق‌ترین طبقه برای تبلیغ است؛ ۱۰۰ هزار تومان و در طبقه سی‌وپنجم؛ ۷ میلیون و ۴۱۰ هزار تومان باید بپردازند. البته نرخ پخش تیزر در هر ماه متفاوت است، پخش تیزر در فروردین ماه با ۲۰ درصد و اسفند ماه با ۶۰ درصد از کمترین و بیشترین میزان درصد افزایش برخوردار است. تیزرهایی که به عنوان تبلیغ اول یا دوم در مجموعه آگهی‌های یک سریال پرمخاطب قرار می‌گیرند، به ترتیب ۱۰۰ و ۶۰ درصد افزایش قیمت را شامل می‌شوند. با در نظر گرفتن این هزینه‌ها پخش یک ثانیه تیزر در بهترین و پرمخاطب‌ترین زمان ۲۰ میلیون تومان آب می‌خورد.

خوشبختانه در آخرین گفته‌هایی که رئیس سازمان سینمایی با مدیر صدا و سیما برای رفع این هزینه‌های بالا داشته‌اند، قرار شده تا ۹۸ درصد به تیزر فیلم‌ها تخفیف داده شود که البته باز هم چندان تفاوت چشمگیری اتفاق نمی‌افتد، حالا برای هر ۱۵-۲۰ ثانیه تیزر باید در حدود ۲۰ میلیون تومان پرداخته شود! البته این موضوع را نیز در نظر داشته باشید که این تخفیف‌ها و البته تیزرهای رایگانی که درباره‌شان زیاد صحبت شده، تنها برای گروه محدودی از فیلم‌ها تدارک دیده شده است و هر فیلمی شرایط استفاده از این امکانات را ندارد.

حسین فرح‌بخش تهیه‌کننده و کارگردان سینما درباره شکل واگذاری تعرفه‌های تلویزیون برای آثار سینمایی می‌گوید: «هیچ قانون مشخص و فاکتورهای نوشته شده‌ای برای این موضوع وجود ندارد و بر اساس رای شورایی این اتفاق می‌افتد.»

مگر پروانه نمایش به منزله تایید فیلم‌ها نیست؟

با این حال فرح‌بخش معتقد است که «وقتی فیلمی از طرف وزارت ارشاد پروانه نمایش گرفته، باید براساس قانون به آن احترام گذاشت و برای فیلم تیزرهای رایگان و به تعداد مشخص در نظر گرفت. چون هزینه تیزرها بسیار بالاست و با در نظر گرفتن تخفیف ۹۸ درصدی که مد نظر است، برای تیزر ۲۰ ثانیه‌ای باید ۲۰ میلیون پرداخت شود که واقعا زیاد است و دلیل منطقی نیز برایش وجود ندارد.»

حبیب اسماعیلی نیز همین عقیده را دارد و با تاکید بر اینکه وزارت ارشاد بررسی‌های لازم روی آثار سینمایی را انجام می‌دهد، می‌گوید: «در جایی زندگی می‌کنیم که فیلم‌ها تا ساخته شوند، از چندین فیلتر عبور می‌کنند، برای گرفتن پروانه ساخت روی فیلم‌نامه بحث‌ می‌شود، بعد از آن برای پروانه نمایش، شورای نمایش درباره فیلم نظر می‌دهند و کسری‌های لازم را اعمال می‌کنند تا فیلم برای اکران عمومی حاضر شود. بعد از اعمال تمامی این نظرها بهتر نیست به نهادی که سال‌هاست فعالیت می‌کند، احترام بگذاریم و ارگان‌های مختلف دوباره اعمال نظر خودشان را نداشته باشند؟ در این روزها و زمانی که شبکه‌های ماهواره‌ای تهدیدی برای فرهنگ ما هستند و می‌دانیم که همه هم دارند و تماشا می‌کنند، نمی‌خواهیم فرصتی داشته باشیم تا بتوانیم در سینمای کشور حرف‌مان را بزنیم. جذابیت از سینما گرفته شده و تا حرفی گفته می‌شود، به بی‌بند و باری ربط می‌دهیم، همین سریال‌های ریز و درشتی که در ماهواره پخش می‌شود، جذابیت‌های بصری دارند.»

تلویزیون با سینما همکاری ندارد

حبیب ایل بیگی معاون ارزشیابی و نظارت سازمان سینمایی هفته گذشته در گفت و گویی با آی‌سینما درباره پخش تیزرهای تبلیغاتی سینمای ایران در شبکه‌های ماهواره گفته بود: «مسئله اصلی این است که صداوسیمای جمهوری‌ اسلامی باید از سینمای ملی ما حمایت بیشتری انجام دهد. همان‌طور که مقام معظم رهبری بحث اقتصاد مقاومتی و حمایت از تولید داخلی را مطرح کردند، صداو سیما هم باید از فیلم‌های سینمایی تولیدی جمهوری اسلامی حمایت کند و آن‌ها را به مردم معرفی کند. ما تنها کشوری هستیم که سینمای ملی دارد و فقط فیلم‌های تولید داخل را نمایش می‌دهد.این مردم حق‌شان است که بدانند چه فیلم‌هایی در حال ساخت است و چه فیلم‌هایی امروز روی پرده سینماها کشور قرار دارد. من با تاکید می‌گویم این وظیفه صدا و سیما است که فیلم‌های روی پرده را به مردم معرفی کند و اینگونه نیست که آنها فکر کنند با نمایش تیزرهای تلویزیونی منتی بر سر سینما‌گران گذاشته‌اند. تعرفه‌های تبلیغاتی تلویزیون آنقدر بالاست که وسع سینماگران نمی‌رسد تیزرهای خود را به صداوسیما بدهند. وقتی ما می‌گوییم که باید با تهاجم فرهنگی مبارزه کنیم، یکی از راه هایش این است که در تلویزیون ملی که متعلق به حکومت و نظام است، امکانی را فراهم کنیم که فیلم های سینمایی به شکل صحیح به مردم معرفی شوند.»

اسماعیلی هم در بخشی از صحبت‌هایش با تصدیق صحبت‌های ایل‌بیگی ادامه می‌دهد: «همکای میان سینما و تلویزیون وجود ندارد و شبکه‌های ماهواره‌ای نیز از این فرصت برای اعلام حمایت از سینمای داخلی استفاده می‌کنند، مردم تبلیغات را می‌بینند و به سینما هم می‌روند. اما وقتی تعامل میان این دو حوزه نباشد، اصلا خوب نیست. این اتفاق‌ها باعث می‌شود افرادی که توان، نیرو، انرژی و سرمایه خودشان را برای سینما گذاشته‌اند، دلسرد شوند و حتی ممکن است از این کار کنار بروند. ما باید قدر افرادی را که جای کار در بازار تجارت وارد دنیای سینما شده‌اند و از کالای فرهنگی حمایت میکنند، بدانیم و زیر پر و بال آن‌ها را بگیریم. صرفا حمایت از فیلم‌های دولتی باعث شده بخش خصوصی روز به روز نحیف‌تر و لاغرتر شود.»

از کالای فرهنگی حمایت کنید

این اتفاق‌ها در حالی رخ می‌دهد که کالاهای فرهنگی نیاز به حمایت دولت دارند تا هرچه بهتر و بیشتر دیده شوند و بتوانند بر روی زندگی و فرهنگ مردم تاثیر گذار باشند، شاید به همین دلیل است که حسین فرح‌بخش تلویزیون را رسانه‌ای انحصاری توصیف می‌کند که بر اساس سلایق شخصی و روابطی که بعضا در میان برخی افراد آن وجود دارد، تصمیم گیری‌ می‌کنند و کالایی که باید با هزینه کم در اختیار قشر بیشتر مردم قرار بگیرد، نه تاثیرگذار است و نه هزینه‌های خودش را تامین می‌کند.

با این حال اوضاع رسانه ملی هم چندان مساعد نیست و با برنامه‌های تولیدی نه چندان پر طرفدار نتوانسته ارج و قربی را که سال‌های دور داشته، دوباره بدست آورد و کوچ مخاطب به شبکه‌های مجازی و ماهواره‌ای نشان از همین موضوع است، در این میان شاید اصلا پخش کردن تیزرهای فیلم‌های سینمایی از تلویزیون کار عاقلانه‌ای نباشد! وقتی رسانه‌ای مخاطب ندارد تبلیغ هم نمی‌خواهد، اسماعیلی می‌گوید:« تلویزیون باید برنامه سازی کند و بعد از آن به سینما کمک کند تا سینماگران به شبکه‌های ماهواره‌ای روی نیاورند، کاری که از نظر قانونی درست نیست و خودشان هم دوست ندارند.»

فرح‌بخش که سال گذشته فیلم «مستانه» را بر روی پرده داشت، می‌گوید در زمان اکران فیلم، از شبکه ماهواره‌ای جم پیشنهاد داشتند که آنونس‌های فیلم را با هزینه‌های خیلی کم یا حتی رایگان پخش کنند که قبول نکرده است و البته در آن زمان در صدا و سیمای ایران هم نتوانسته تبلیغاتی را داشته باشد.

این روند تمامی ندارد

بهانه حرف‌ها پخش نشدن تیزرهای فیلم «خواب تلخ» محسن امیر یوسفی بود که این روزها در گروه هنر و تجربه خوب دیده شده و توانسته به فروش بالایی هم دست پیدا کند، فیلمی که ۱۲ سال برای بر روی پرده آمدن انتظار کشید. اسماعیلی هم تاکید می‌کند که وقتی فیلمی بعد از این‌همه سال و صبوری اکران شده، وظیفه دستگاه‌ها و ارگان‌های دولتی است که از آن حمایت کنند، اما یادتان باشد همین که مردم به تماشای اثری می‌نشینند و از آن حمایت می‌کنند، خودش بزرگترین تبلیغ است.

هرچند که با این رویکرد تلویزیون و صدا و سیما به نظر می‌رسد این روند هانطور که در چند ماه گذشته با پخش نشدن تیزر فیلم‌های «گس» کیارش اسدی زاده، «استراحت مطلق» عبدالرضا کاهانی، «در دنیای تو ساعت چند است؟» صفی یزدانیان، «نهنگ عنبر» سامان مقدم و حالا «خواب تلخ» ادامه داشته باشد و یا شرایطی مانند آنونس‌ «جامه‌دران» حمیدرضا قطبی خواهند داشت که تصاویر برخی بازیگران که تلویزیون آن‌ها را ممنوع‌التصویر می‌داند، از تیزر سانسور خواهد شد.

در این شرایط باید منتظر ماند و دید تهیه‌کنندگان برای مقابله با ین جریان چه برنامه‌ای دارند و چطور می‌خواهند شرایطی را که رسانه ملی بر سینما تحمیل کرده، از سر بگذارند.