"فیسبوک" شبکه‌ای اجتماعی است که برای بسیاری از جوانان و فعالان دنیای مجازی این مرز و بوم نامی آشناست، فعالیت این شبکه اجتماعی در ایران با فراز و نشیب‌های بسیاری همراه بوده است.
تاریخ انتشار :سه شنبه ۵ آذر ۱۳۹۲ ساعت ۰۹:۵۶
ابر غبارآلود کماکان بر آسمان فیسبوک
فراز و نشیب‌های فیلترینگ فیس بوک
بنیان‌گذار این شبکه اجتماعی، "مارک زاکربرگ"، آن را از اتاق خود در دانشگاه هاروارد آمریکا طراحی و در تاریخ ۴ فوریه ۲۰۰۴ به عنوان یک وب‌گاه اجتماعی ویژه دانشجویان هاروارد راه‌اندازی کرد، اما سایت او زودتر از حد تصور مورد توجه همگان قرار گرفت و چنان محبوب شد که با گذشت دو هفته از راه اندازی آن، بیش از نیمی از دانشجویان هاروارد در فیسبوک نام‌نویسی کرده و در کوتاه مدت، میلیون‌ها نفر در این سایت ثبت‌نام کردند.
فعالیت فیسبوک در ایران با فراز و نشیب‌های بسیاری همراه بوده، چه قبل از سال ۸۸ که این شبکه اجتماعی دو بار فیلتر و رفع فیلتر شد و چه بعد از آن که به دلیل نقض حریم شخصی افراد تاکنون فیلتر باقی مانده است.
و حال سوال اینجاست که آیا خودِ فیسبوک مساله است یا از حیث مساله‌سازی‌اش، نیازمند راه‌حل‌یابی و فیلترینگ است؟
با روی کار آمدن دولت تدبیر و امید موضوع رفع فیلترینگ شبکه‌های اجتماعی به یکی از بحث‌های داغ اصحاب رسانه و فعالان دنیای پر رمز و راز مجازی بدل شد که هنوز هم با حدس و گمان‌های بسیاری همراه است.
"حجت‌الاسلام‌و‌المسلمین دکتر حسن روحانی" پیش از سفر به آمریکا در گفتگو با شبکه ان.بی.سی این کشور، در پاسخ به سوال "آن‌کاری" مجری برنامه مبنی بر اینکه آیا مردم ایران به توئیتر و فیسبوک دسترسی دارند؟، اظهار داشت: نظر دولت این است که مردم باید به همه اطلاعات جهانی دسترسی داشته باشند، نظارت ما باید نظارت اخلاقی و هویت ملی باشد.
وی همچنین در پاسخ به سوال دیگری مبنی بر این که نقش شبکه‌های اجتماعی را در دیپلماسی چگونه می‌بینید و آیا قصد دارید از آن استفاده بیشتری ببرید؟ چنین عنوان کرد: نقش بسیار مهمی دارند، در دوران انتخابات من ستاد قوی نداشتم اما همه طرفداران و همه حامیان من به ویژه جوانان، از این شبکه‌ها استفاده می‌کردند، اکنون هم از این شبکه‌ها استفاده می‌کنند حتی از این طریق بر کار دولت نظارت می‌کنند.
دکتر روحانی ادامه داد: من از فعالیت همه جوانان، به خصوص نظارت برکار دولت خوشحالم، البته خودم به شخصه برنامه خاصی در شبکه‌های اجتماعی ندارم، ولی طرفداران من برنامه‌های متنوعی دارند.
همچنین "غلام‌حسین محسنی‌اژه‌ای"، دادستان کل کشور در پاسخ به سوال خبرنگاری مبنی بر اینکه آیا فیسبوک رفع فیلتر می شود؟، اظهار داشت: اگر جرایم و مصادیق مجرمانه ای که در آن بوده رفع شده باشد می توان آن را رفع فیلتر کرد.
گمانه‌زنی‌ها و ابراز امیدواری‌ها پیرامون رفع فیلتر شبکه‌های اجتماعی در دولت تدبیر و امید تا به آنجا پیش رفت که رفع فیلتر چند ساعته فیسبوک به دلیل تغییر در IP اصلی این سایت در اواخر شهریور ماه، موجی در میان کاربران آن به راه انداخت که طلسم ۴ ساله شکسته شد، اما چندساعتی بیشتر نگذشته بود که IP های جدید در سیستم فیلترینگ شناسایی و مجددا سایت فیس بوک فیلتر شد.
"عبدالصمد خرم‌آبادی"، دبیر کار گروه تعیین مصادیق محتوای مجرمانه کشور هم عدم فیلترینگ فیس بوک در ۲۵ شهریور ماه را اشکالات و اختلالات فنی دانسته و افزوده است: علت عدم فیلتر بودن سایت فیس بوک در برخی از ساعات روز دوشنبه به دلیل مشکلات فنی بوده که بلافاصله یک تیم فنی و امنیتی تشکیل و به بررسی علت این موضوع پرداخت است.
وی با تایید رفع فیلتر چندساعته شبکه فیس بوک، اظهار داشت: ظاهرا اشکالات فنی در برخی از ISP بوجود آمده و ما دنبال علت آن هستیم.
هرچند این گمانه زنی‌ها روز به روز بیشتر و شدیدتر می‌شد اما "محمود واعظی" وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات با گذشت دو هفته بعد از این رفع فیلتر ناخواسته، آب پاکی را بر دست همگان ریخت و با بیان اینکه قول و قراری در زمینه رفع فیلتر فیسبوک وجود ندارد، خیال همه را راحت کرد.
اما رفته‌رفته و با گذر زمان مسئولین دولت یازدهم با رویی گشاده به این شبکه اجتماعی نگریستند و وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی در این باره اظهار داشت: باید با کمیته تعیین مصادیق فیلترینگ صحبت شود تا نه تنها فیسبوک بلکه سایر شبکه‌های اجتماعی نیز قابل دسترسی باشند و قید غیرقانونی بودن برای دسترسی به آنها برداشته شود و افراد راحت‌تر به این سایت‌ها دسترسی داشته باشند.
"علی جنتی" ادامه داد: موضوع فیسبوک مربوط به کمیته تعیین مصادیق فیلترینگ است که مستقیما زیر نظر وزارت ارشاد نیست و ما فقط یک نماینده در این کمیته داریم.
وی با اشاره به نقش کم‌رنگ و منفعل وزارت ارشاد در کمیته تعیین مصادیق فیلترینگ، گفت: من از گذشته دفاع نمی کنم اما آنچه که هم اکنون می‌توان در مورد آن اظهارنظر داشت نقش پررنگ نماینده وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در این کمیته است.
لازم به ذکر است؛ "کارگروه تعیین مصادیق محتوای مجرمانه"، طبق ماده ۲۲ قانون جرائم رایانه‌ای، این کارگروه فراقوه‌ای است که از وزیر یا نماینده وزارتخانه‌های آموزش و پرورش، ارتباطات و فناوری اطلاعات، اطلاعات، دادگستری، علوم، تحقیقات و فناوری، فرهنگ و ارشاداسلامی و رئیس سازمان تبلیغات اسلامی، رئیس سازمان صدا و سیما، فرمانده نیروی انتظامی، یک نفر خبره در فناوری اطلاعات و ارتباطات به انتخاب کمیسیون صنایع و معادن مجلس شورای اسلامی و یک نفر از نمایندگان عضو کمیسیون قضائی و حقوقی به انتخاب کمیسیون قضائی و حقوقی و تأیید مجلس شورای اسلامی تشکیل شده و ریاست آن بر عهده دادستان کل کشور است.
در ادامه جنتی با اشاره به سیاست‌های وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در رابطه با وضعیت سامانه فیلترینگ کشور، تصریح کرد: باید فیلترینگ سایت‌های اینترنتی را به حداقل ممکن و در مواضع ضروری برسانیم.
وی ادامه داد: امروز انتقال آزاد اطلاعات به راحتی صورت می‌گیرد و ما نیز چاره‌ای جز تسهیل دسترسی آزاد به اطلاعات نداریم و باید از این فضا بهره برداری کنیم، نه فیلترینگ می‌تواند جلوی دسترسی انتقال اطلاعات را بگیرد و نه راه‌های ممانعت برای ارتباط با دهکده جهانی کار ساز واقع می‌شود. (اینجا)
همچنین وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی در حاشیه مراسم ختم مادر "محمدعلی نجفی" اظهار داشت: فیسبوک یک شبکه اجتماعی بوده و به نظر من مصادیق مجرمانه به شمار نمی‌رود، کسانی که در این شبکه هستند ارتباطات سالمی دارند.
وی افزود: این که آیا استفاده از آن به عنوان مصادیق مجرمانه بودن است قابلیت بحث دارد و این مسئله را پیگیری می‌کنیم.(اینجا)
بعد از وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی نوبت به وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات رسید تا رویکرد مثبت خود نسبت به کارایی شبکه‌های اجتماعی را رسانهای و به بیان راهکاری برای استفاده مناسب از آنان بپردازد، وی با اشاره به صفحات آموزنده فیسبوک، اظهار داشت:در این شبکه اجتماعی، صفحات بسیار خوب وجود دارد ولی برخی از صفحات آن نامناسب است.
"محمود واعظی" در واکنش به سخنان به وزیر ارشاد، اظهار داشت: در این زمینه کمیته‌ای در قوه قضاییه تشکیل شده که تصمیم‌گیری با آن است و به نمایندگی از وزارت ارتباطات نیز یکی از معاونان بنده در این کمیته حضور دارد؛ ما باید نظراتمان را در دولت هماهنگ کنیم اما در نهایت تصمیم‌گیری با کمیته مذکور است.
وی با بیان اینکه با رفع فیلتر صفحات مناسب و آموزنده فیسبوک به طور قطع موافقم، ادامه داد: باید مکانیزیمی وجود داشته باشد که بتوان صفحات مناسب را از نامناسب تفکیک کرد؛ برای مثال می‌توانیم آی‌پی‌های اینترنتی را شناسنامه‌دار کنیم، به این معنی که هر فرد همان‌طور که یک شماره ماشین دارد یک آی‌پی مشخص داشته باشد و پس از آن از مردم بخواهیم از اینترنت درست استفاده کنند، به نوعی مردم پلیس اینترنت می‌شوند.
واعظی بیان داشت: در صورت وجود زیر ساخت‌های فنی، پیشنهاد تغییر مدل فیلترینگ فیسبوک و دیگر سایت‌های اینترنتی را داریم؛ به نحوی که مردم بتوانند خودشان پلیس اینترنت شوند و از آن درست استفاده کنند.
وزیر ارتباطات افزود: هم‌اکنون از نظر فنی امکان تفکیک صفحات مناسب و نامناسب بر اساس محتوا در سایت‌های اینترنتی وجود ندارد اما گروهی در حال انجام این کار برای اجرای فنی آن هستند.
با رویکرد مثبت دولتی‌ها، مشاور رسانهای رئیس‌جمهور از تشکیل جلسه‌ای با حضور ۶ عضو دولتی کمیته تعیین مصادیق جرائم رایانه‌ای خبر داد که این خبر، تلاش دولتی‌ها برای رفع فیلتر فیسبوک را به ذهن‌ها متبادر می‌کرد، اما توضیح "محمدرضا صادق" در مورد دلیل برگزاری این جلسه که هماهنگی بیشتر دستگاه‌های ذیربط در اجرای سیاست‌ها و برنامه‌های دولت عنوان شد، نشان از عدم رفع فیلتر فیسبوک به این زودی‌ها داشت.
مشاور رسانهای رئیس جمهور در پاسخ به این سؤال که آیا در این جلسه به‌طور خاص درباره موضوع رفع فیلتر فیسبوک صحبت شد، گفت: در این نشست درباره موضوعات مختلف بحث و تبادل نظر شد.
صادق خاطر نشان کرد: برگزاری چنین جلساتی با مسئولان وزارتخانه‌ها و دستگاه‌های مختلف ادامه خواهد داشت.
با وجود رویکرد مثبت مسئولین دولتی به رفع فیلتر فیسبوک، "حجت‌الاسلام نصر‌الله پژمان‌فر" عضو کمیسیون فرهنگی مجلس شورای اسلامی با بیان اینکه فضای مدیریت فیسبوک در اختیار دشمن است و ما نمی‌توانیم هیچ نقش فرهنگی و سیاسی در آن داشته باشیم،اظهار داشت: البته ممکن است زمانی با اتخاذ تدابیری خاص، تصمیماتی در این رابطه گرفته شود که به طور قطع این مصوبات به تایید شورای عالی فضای مجازی و مقام معظم رهبری نیز خواهد رسید که در آن صورت باید بر سر جوانب آن بحث شود.
با تمام این صحبت‌ها و اظهارنظرها هنوز رفع فیلتر فیسبوک و سایر صفحات اجتماعی در سایه‌ای از ابهام قراردارد اما موضوعی که ابهامات، سوالات و یا حتی مخالفت‌ها را با فیلترینگ صفحات اجتماعی تشدید می‌کند این است که فیسبوک، مانند هر امکان دیگری که فناوری برای انسان‌ها به ارمغان می‌آورد، می‌تواند مورد استفاده مثبت یا منفی باشد و عقل و تدبیر حکم می‌کند که از فرصت مثبت آن به نحو احسنت استفاده کرد.
باشگاه خبرنگاران گزارش داد، امروز فیسبوک بیش از یک میلیارد نفر کاربر دارد و به ۴۰ زبان زنده دنیا قابل دسترسی است و در کشور ما نیز میلیون‌ها نفر که عمدتا از اقشار تحصیل‌کرده جامعه محسوب می‌شوند در این شبکه اجتماعی، صفحه دارند و سوال اینجاست که آیا راه حل فرهنگ سازی، ایجاد محدودیت است و اصلا آیا می‌توان محدودیت ایجاد کرد؟ http://hadidnews.com/vdcawinu.49n0i15kk4.html
hadidnews.com/vdcawinu.49n0i15kk4.html
