تلاش شرکت «خاص» برای تصاحب ایران خودرو

به گزارش حدید نیوز، ضرورت خصوصی سازی ایران خودرو و سایپا سال هاست که  از سوی مسولان و سیاستگذاران مطرح است و بسیاری از کارشناسان اقتصادی بر این عقیده اند  که واگذاری خودروسازی به بخش خصوصی موجب توسعه خودروسازی کشور می شود. 
اسماعیل  شجاعی کارشناس خودرو در این باره می گوید: اگر خودروسازی ها به بخش خصوصی واگذار شوند، این بخش می تواند با به کارگیری آدم های لایق و توسعه تولید، هزینه های ناکارآمد را کاهش دهد و آن را به سودآوری برساند. 
خودروسازی ایران می تواند  با حضور بخش خصوصی به زنجیره تولید قطعات جهانی وارد و به صادرکننده تبدیل شود. 
با وجود تاکیداتی که در خصوص ضرورت خصوصی سازی خودروسازی ها مطرح بوده؛ هیچ اقدام جدی تاکنون در خصوص این موضوع صورت نگرفته است. اما اخیرا مباحثی مطرح است و ادعا می شود که قرار است ایران خودرو به شرکت کروز که یک قطعه ساز خودرو است، واگذار شود.
مخالفت نمایندگان مجلس با واگذاری ایران خودرو به کروز
پیرو مطرح شدن این موضوع تعداد زیادی از نمایندگان مجلس و برخی از  کارشناسان اقتصادی از واگذاری ایران خودرو به شرکت کروز ابراز نگرانی کرده اند و نمایندگان مجلس طی نامه ای از رئیس جمهور خواسته اند  تا در واگذاری ایران خودرو به کروز بررسی و مطالعه بیشتری صورت گیرد.
در نامه نمایندگان مجلس به رئیس جمهور علت مخالفت واگذاری ایران خودرو به کروز پرونده مفتوح قضایی این شرکت تحت عنوان اخلال عمده در نظام اقتصادی کشور از طریق قاچاق حرفه ای و سازمان یافته قطعات خودرو، اخلال در توزیع مایحتاج عمومی از طریق گران فروشی قطعات، تحصیل مال نامشروع و پرداخت رشوه عنوان شده است. 
البته نمایندگان مجلس دلایل دیگری را نیز برای توقف واگذاری ایران خودرو به کروز ذکر کرده اند.  
تعیین سرنوشت ایران خودرو در مجمع هفدهم 
چهارشنبه هفته آینده هفدهم بهمن ماه قرار است مجمع فوق العاده سهامداران ایران خودرو با دستورجلسه انتخاب اعضای هیات مدیره برگزار شود. بنابراین با توجه به دستور جلسه قرار نیست فعلا سهامی بین ایران خودرو و کروز جابه جا شود.
لذا پیرو مسائلی که در روزهای اخیر در خصوص واگذاری مطرح شده  این سوال مطرح می شود که در مجمع روز چهارشنبه هفدهم بهمن ماه شرکت ایران، خودرو چه اتفاقی می افتد؟
سهامداران ایران خودرو چه کسانی هستند؟ 
در اینجا بد نیست که به وضعیت سهامداران ایران خودرو اشاره ای شود، سهامداران ایران خودرو به چهار دسته تقسیم می شوند. دسته اول؛ سهامداران زیر مجموعه دولت یعنی سازمان گسترش و نوسازی صنایع ، بانک ها، صندوق های بازنشستگی و امثال این ها هستند که مجموعا حدود ۲۰ درصد از سهام ایران خودرو را در اختیار دارند.
کروز چقدر از سهام ایران خودرو را دارد؟ 
گروه دوم سهامداران ایران خودرو، سهامداران بخش خصوصی شامل کروز و شرکای کروز هستند که مجموعا حدود ۲۳.۵ درصد سهم دارای حق رای در مجمع دارند. علاوه بر دو مورد مذکور، سهام دیگر که به سهام چرخه ای یا تودلی معروف است  که در واقع مجموعه شرکت های زیرمجموعه ایران خودرو از ایران خودرو سهم گرفته اند که مجموعه این سهامداران نیز حدود ۲۵ درصد است. دسته چهارم باقی سهام های ایران را تشکیل می دهند که  سهام های خرد زیر یک درصد است.
این سهامداران به علت ریز بودن و تعدد بسیار زیاد و از آنجا که امکان اجماع ندارند در فرآیند اداره بنگاه نقش ندارند.
بنابراین سه دسته اول تعیین کننده هستند. از بین این سه دسته نیز آن بخشی که سهام چرخه ای یا تودلی ایران خودرو به شمار می رود و حدود ۲۵ درصد از سهام ایران خودرو را دارد؛ شرکت کروز در طول ۶ سال گذشته به مرور از آنها سلب حق حکم و سلب حق رای کرده به عبارتی شرکت کروز سلب حق رای آنها را از قوه قضائیه گرفته است. 
در واقع سهامداران  تودلی ایران خودرو امکان حضور در مجمع را ندارد.بنابراین در شرایطی که سهام خرد و سهام تودلی نمی تواند در مجمع شرکت کند و حق رای ندارد، دعوای دولت و کروز در مجمع ایران خودرو شکل می گیرد و در نتیجه این دعوا هر سهامداری که سهم بیشتری دارد تعیین کننده سه عضو هیات مدیره و به عبارتی تعیین کننده مدیرعامل ایران خودرو است.
همانطور که اشاره شد سهام دولت در ایران خودرو مجموعا ۲۰ درصد است و طیف مقابلش یعنی کروز ۲۳.۵ درصد سهامی را در اختیار دارد که دارای حق رای در مجمع است پس بدون اینکه کروز سهامی خریداری کند و بدون اینکه اقدامی کند در مجمع فوق العاده سهامداران ایران خودرو؛ کروز این امکان را دارد که سه عضو هیات مدیره را انتخاب و در اختیار بگیرد و تعیین کننده مدیرعامل ایران خودرو باشد و عملا صاحب ایران خودرو شود.
این در حالی است که شورای رقابت در اسفند ۱۴۰۱ پیرو شکایت ایران خودرو از شرکت کروز با موضوع عضویت شرکت های قطعه سازی در هیات مدیره شرکت ایران خودرو) دو زیر مجموعه از شرکت کروز دو شرکت تدبیر سرمایه آراد (سهامی خاص) و پویا نمایان رستا در هیأت مدیره ایران‌خودرو است) با توجه به آثاری که اینگونه سهامداری در ایجاد اخلال در رقابت در حوزه تامین قطعات دارد و از آنجا که عضو مرتبط به قطعه‌ساز در هیأت مدیره شرکت ایران‌خودرو به معنای دسترسی به تمام اطلاعات شرکت بالادستی (خودروساز) است و رانت اطلاعات برای شرکت قطعه‌سازی کروز و زیرمجموعه را مهیا می‌سازد و شورای رقابت بر اساس فصل نهم قانون اجرای سیاست های کلی اصل ۴۴ قانون اساسی دستور به واگذاری سهام شرکت ایران‌خودرو توسط سهامداران مزبور تا حدی که دیگر عضو هیأت مدیره نداشته باشند را صادر کرد.
پس از صدور رای مذکور  شرکت کروز با اعتراض در قبال رأی صادره در هیئت تجدید نظر مرکز ملی رقابت توانست رای را به نفع خود تغییر دهد.
لازم به ذکر است که اعضای هیئت تجدید نظر شورای رقابت متفاوت با اعضای شورای رقابت است و هیئت تجدید نظر نهادی مستقل از شورای رقابت است. 
اهمیت رای جدید هیئت تجدید نظر شورای رقابت در آینده ایران خودرو
پس از این رای هیئت تجدیدنظر، ایران خودرو در دیوان عدالت اداری به رای هیئت تجدیدنظر شورای رقابت اعتراض کرد که در نتیجه پرونده در تابستان امسال توسط دیوان عدالت اداری بررسی شد دیوان به شکست رای هیئت تجدید نظر و فرصت دو ماه این هیئت برای بررسی مجدد و صدور رای جدید رای داد تا مجددا پرونده را بررسی کند. 
هم اکنون اما با وجود اینکه ۴ ماه از مدت زمانی که دیوان عدالت اداری تعیین کرده گذشته و هنوز هیئت تجدیدنظر، رای خود را صادر نکرده است.
البته شنیده ها حاکی از آن است که که روز دوشنبه مورخ ۱۵ بهمن ماه این موضوع در دستور کار هیئت تجدیدنظر شورای رقابت قرار دارد.
لذا برای کروز مهم است که پیش از اینکه هیئت تجدیدنظر شورای رقابت تشکیل جلسه دهد مجمع برگزار شود. بنابراین در صورتی که هیئت تجدید نظر شورای رقابت در بررسی پرونده تعلل کند و رای خود را صادر نکند و یا رای بر خلاف رای شورای رقابت صادر کند، شرکت کروز با توجه به اینکه در حال حاضر در بین سهامداران، سهام بیشتری در اختیار دارد حق انتخاب سه عضو هیات مدیره و در نتیجه انتخاب مدیر عامل ایران خودرو را دارد و لذا با انتخاب سه عضو هیات مدیره در مجمع برنده ماجرا می شود و ایران خودرو را در اختیار می گیرد./ فارس