کارت وِتو | چرایی حمایت دیپلماتیک واشنگتن از صهیونیست ها

به گزارش حدید نیوز؛ حمایت‌های آمریکا از متحد راهبردی خود رژیم اشغالگر قدس دارای ابعاد مختلفی است که یکی از آنها در سازمان ملل نمود دارد. آمریکا حامی همیشگی رژیم در سازمان ملل است و بسیاری از قطعنامه‌ها را در مجمع عمومی، شورای امنیت و نهادهای دیگر در موضوعات حقوق بشر، جنایت‌های جنگی رژیم و شهرک‌سازی در کرانه باختری وتو کرده است. این حمایت‌ها به ویژه در جنگ کنونی غزه به خوبی به چشم آمد.

دیدگاه دولت‌های آمریکا در مورد سازمان ملل

سازمان ملل در طول سال‌های بعد از جنگ سرد سعی کرد تا امید به امنیت دسته‌جمعی را به وسیله مقابله با تهاجم عراق به کویت ایجاد کند. اما این همکاری برای تأمین امنیت دیری نپایید و آمریکا با استفاده از قدرت نظامی و اقتصادی خود چالش‌های بسیاری را برای اقتدار سازمان ملل ایجاد نمود. در این دوره آمریکا سعی کرده تا سازمان ملل را به نهاد مطیع خود تبدیل کند. اما زمانی که سازمان ملل و برخی اعضای شورای امنیت از ۱۱ سپتامبر ۲۰۰۱ و به ویژه در تهاجم به عراق در سال ۲۰۰۳ سعی کردند از استقلال سازمان در برابر خواست آمریکا محافظت کنند، آمریکا رویکرد یک‌جانبه را پیش گرفت و علناً به مقابله با این سازمان ملل روی آورد.

حمله بدون مجوز آمریکا به عراق بسیاری را به این نتیجه رساند که شورای امنیت در حفظ صلح و امنیت بین‌المللی شکست خورده است. کوفی عنان دبیرکل اسبق سازمان ملل گفت «جنگ عراق به اصل امنیت جمعی و اصلاح‌پذیری سازمان ملل ضربه زد. در طول سال‌های گذشته به ندرت شاهد این اقدامات ناگوار درباره سازمان ملل بوده‌ایم.» موضوع دیگر، مخالفت همیشگی آمریکا با تجدید ساختار شورای امنیت است.» واشنگتن این استدلال که شورای امنیت باید واقعیت جهان مدرن را منعکس کند را نیز قبول ندارد. از نظر این کشور اگر قرار بر این باشد، تعداد اعضای دائمی آن باید کاسته شود. چرا که تنها آمریکا است که از منابع و اراده گسترده در ارتباط با مهار و رفع تهدیدات علیه صلح جهانی برخوردار است.

از نظر واشنگتن در میان اعضای دائمی کنونی روسیه، فرانسه و انگلیس قدرت بزرگ محسوب نمی‌شوند. چین نیز با وجود قدرت اقتصادی، فاصله زیادی برای تبدیل به قدرت جهانی دارد. کشور دیگری نیز که مدعی کرسی دائمی شورا باشد، وجود ندارد. با روی کار آمدن اوباما به نظر می‌رسید که آمریکای چندجانبه‌گرا اهمیت بیشتری به سازمان ملل بدهد. اما تحولات نشان داد که نقش تضعیفی آمریکا بر کارکرد سازمان ملل همچنان وجود دارد. چرا که این کشور هنوز از سازمان ملل و شورای امنیت به عنوان ابزاری جهت دستیابی به اهداف خویش استفاده می‌کند. در دوره ریاست جمهوری ترامپ نیز آمریکا با سیاست خروج از نهادهای سازمان ملل و سازوکارهای جهانی مانند کنفرانس پاریس به دنبال بی‌اهمیت کردن این سازمان برآمد.

حمایت آمریکا از رژیم صهیونیستی در سازمان ملل

آمریکا همواره در نهادهای بین المللی حمایت بی‌چون و چرا از رژیم صهیونیستی داشته است. یکی از ابعاد منازعه صهیونیستی - فلسطینی در سابقه جلوگیری از قطعنامه‌های سازمان ملل علیه رژیم توسط ایالات متحده در پنج دهه گذشته نهفته است. ایالات متحده در نهادهای مختلف سازمان ملل دارای سابقه طولانی در ممانعت از قطعنامه‌ها علیه رژیم صهیونیستی است.

سیاست وتوی مداوم در شورای امنیت

آمریکا طبق داده‌های سازمان ملل در سال‌های ۲۰۲۳-۱۹۷۳ حداقل ۵۳ قطعنامه در محکومیت یا انتقاد از رژیم در شورای امنیت را وتو کرده است. حمایت بی‌قیدوشرط آمریکا از رژیم منجر به خنثی شدن قطعنامه‌های محکومیت خشونت علیه معترضین و شهرک‌سازی‌های در کرانه باختری شده است. آمریکا اولین بار در سال ۱۹۷۳ طرح پیشنهادی هند، اندونزی، پاناما، پرو، سودان و یوگسلاوی و گینه برای تاکید بر حق فلسطینیان و درخواست عقب‌نشینی از سرزمین‌های اشغالی را وتو کرد.

آمریکا در سال ۱۹۸۲ چندین بار از حق وتو در حمایت از رژیم استفاده کرد که از جمله آن مقابله با قطعنامه تحریم رژیم به دلیل اشغال بلندی‌های جولان سوریه، مخالفت با قطعنامه پیشنهادی اردن درباره درخواست از مقامات محلی فلسطین به انجام وظایف و لغو هر اقدام قابل اجرا در کرانه باختری بود. در مارس ۱۹۹۷ آمریکا قطعنامه توقف شهرک‌سازی در قدس شرقی را وتو کرد. در انتفاضه دوم که در آن بیش از سه هزار فلسطینی و حدود هزار صهیونیست کشته شدند، شورای امنیت در دسامبر ۲۰۰۱ نگرانی خود را از خشونت و حملات علیه غیرنظامیان اعلام و خواستار آغاز مجدد مذاکرات صلح شد که با وتو آمریکا روبه رو شد. نماینده آمریکا هدف این پیش‌نویس را منزوی کردن سیاسی رژیم عنوان کرد.

اولین مخالفت آمریکا با قطعنامه‌های شورا علیه رژیم در قرن جدید در مارس ۲۰۰۱ روی داد. آمریکا با استفاده از حق وتو مانع صدور قطعنامه برای تشکیل گروه ناظران برای دفاع از فلسطین در کرانه باختری و غزه شد. شهرک‌سازی یکی از مهم‌ترین موضوعاتی است که حمایت آمریکا از رژیم را در شورا در پی داشته است. واشنگتن از سال ۱۹۷۶ تا سال ۲۰۱۱ چهار قطعنامه شورا در این باره را وتو کرد. در سال ۲۰۱۱ پیش‌نویسی ارائه شد که تمام فعالیت‌های شهرک‌سازی رژیم در فلسطین را غیرقانونی اعلام کرد اما با وتوی سوزان رایس نماینده وقت آمریکا بی‌اثر شد. رایس گفت که این پیش‌نویس قطعنامه، موقعیت دو طرف فلسطینی و اسرائیلی را دشوارتر می‌کند و دو طرف را ترغیب می‌کند که از مذاکره با یکدیگر کناره‌گیری کنند.

تعداد وتوهای آمریکا در حمایت از رژیم در طول ۲۳ سال گذشته حدود ۲۰ مورد بوده است. آمریکا در مارس ۲۰۱۸ قطعنامه راهپیمایی بازگشت فلسطینیان را وتو کرد. این اعتراضات حدود یک سال طول کشید که در آن با صهیونیست‌ها ۲۶۶ نفر را کشتند و ۳۰ هزار نفر را زخمی کردند. در ژوئن همان سال شورای امنیت پیش نویس یک قطعنامه را تهیه کرد که در آن نگرانی شدید از تشدید خشونت‌ها و تنش‌ها از زمان آغاز اعتراضات و هشدار عمیق از تلفات غیرنظامیان و تعداد بالای تلفات در میان غیرنظامیان فلسطینی به ویژه در نوار غزه از جمله تلفات کودکان توسط نیروهای رژیم آمده بود. ایالات متحده این قطعنامه را به دلیل نگاه یک جانبه به تحولات غزه وتو کرد و حماس را مسؤول این خشونت دانست.

در دسامبر ۲۰۱۸ آمریکا پیش‌نویس قطعنامه درباره قدس شرقی به فلسطینیان را وتو کرد. در پیش نویس اشاره شده بود که «هر تصمیم‌گیری و اقدامی که مدعی تغییر وضعیت یا ترکیب جمعیتی شهر مقدس اورشلیم باشد، هیچ اثر قانونی ندارد.» نیکی هیلی نماینده آمریکا در شورا در این باره گفت: «ایالات متحده یک واقعیت اساسی را تشخیص می‌دهد و آن این است که اورشلیم (قدس) برای هزاران سال وطن سیاسی، فرهنگی و معنوی قوم یهود بوده است.» در جنگ کنونی غزه نیز شورای امنیت چندین بار دستخوش سیاست وتوی آمریکا در حمایت از رژیم شد. از جمله در روز دهم جنگ واشنگتن قطعنامه پیشنهادی روسیه را که خواستار آتش‌بس فوری بین رژیم صهیونیستی و حماس شد، وتو کرد. لیندا گرینفیلد نماینده آمریکا در سازمان ملل در این باره گفت که آمریکا اجازه نمی‌دهد شورای امنیت به جای حماس، اسرائیل را مقصر بداند.

مجمع عمومی و فشارهای آمریکا

در مجمع عمومی نیز به رغم اینکه کشورهای عضو بر مبنای حق حاکمیت از رأی یکسان برخوردارند، اما رویکرد حمایتی آمریکا از رژیم در این نهاد نیز مشهود است. در واقع هر موقع پای رژیم در یکی از جلسات مجمع مطرح بوده، واشنگتن بدون توجه به مبانی و اصول بین‌المللی تنها به حمایت از تل‌آویو پرداخته است. در واقع رویکرد آمریکا در مجمع یا پیشنهاد قطعنامه در حمایت از رژیم است و یا مخالفت با قطعنامه‌هایی که دیگر کشورها در حمایت از فلسطین ارائه می‌کنند.

در جنگ اخیر ۱۲۰ کشور به قطعنامه‌ای رأی دادند که خواستار آتش‌بس فوری بشردوستانه در غزه بود. در این قطعنامه بدون اشاره به محکومیت عملیات طوفان الاقصی، تنها به آتش‌بس فوری، پایدار و انسانی که منجر به توقف خصومت‌ها می‌شود تاکید شد. این رأی‌گیری شکاف بین آمریکا و چند کشور کوچک حامی واشنگتن با سایر دولت‌ها را در رعایت حقوق فلسطینیان نشان داد. این قطعنامه مجمع عمومی بر وضعیت بشردوستانه در غزه تمرکز داشت و خواهان دسترسی بدون مانع به کمک‌های بشردوستانه شد که با مخالفت صریح آمریکا روبرو شد.

نتیجه

نتیجه حمایت آمریکا از رژیم اشغالگر در سازمان ملل در اشکال سیاست وتو در شورای امنیت و اعمال فشار در مجمع عمومی، محدودیت بیشتر فلسطینیان و دست باز رژیم در منازعه است. به رغم این نکته‌ای که نباید از نظر دور داشت این است که حمایت آشکار واشنگتن از تل‌آویو در طول دهه‌های اخیر بیش از همه استفاده نامتناسب از زور و فشار علیه فلسطین توسط رژیم را مشروعیت بخشیده است که نتیجه ملموس آن کشتار هزاران نفر در نوار غزه در جریان جنگ اخیر بود.

سجاد مرادی کلارده؛ پژوهشگر روابط بین‌الملل