نگاهی به مدیریت سینمایی دولت دهم

به گزارش حدیدنیوز، سینمای ایران در سال ۱۳۹۱ یکی از پرچالش ترین و حاشیه سازترین مقاطع خود را پشت سر گذاشت. پر بیراه نیست که اتفاقات این دوره را همچون یک فیلم سینمایی پرتعلیق و مملو از حوادث غیرمنتظره و گاه تکان دهنده بدانیم. سینمای امسال، همچون یک تراژدی بود که در میان همه وقایع تلخ و ناگوارش، گاه روزنه های امید و رویدادهای شیرین هم خودنمایی می کرد. br>اهمیت سینمای سال ۹۱ در این است که آخرین سال فعالیت مدیریت سینمایی دولت دهم محسوب می شود؛ مدیریتی که همواره نسبت به رفتارهای مسئولان سینمایی سابق انتقاد داشت؛ انتقاداتی که اغلب بحق بودند، اما منجر به بالا رفتن توقع همگان از منتقدان سابق و مدیران کنونی سینمای کشورمان شد. این انتظار که جواد شمقدری و یارانش در تیم مدیریت سینمایی دولت دهم که از قضا، همه سابقه ای طولانی در عرصه فیلمسازی و تهیه کنندگی داشتند، طوری ریل گذاری کنند که سینمای ایران به مسیر حقیقی خودش برگردد؛ مسیری که مقصدش، سینمایی آرمانگرا و پاکیزه و البته برخوردار از جذابیت صادق و نه کاذب باشد. متداول است که وضعیت سینما در یک و تا حدودی دو سال ابتدایی هر دولت را به حساب مدیران جدید نمی گذارند. چون اکثر فیلم ها و جریان ها، محصول مدیریت سابق هستند، اما دو سال پایانی، به قطع یقین به پای مدیران وقت نوشته می شود و آنها دیگر بهانه ای برای شانه خالی کردن از مسئولیت فضای حاکم شده بر این عرصه و آثار آن ندارند. بر این اساس می توان آنچه در سال ۹۱ در سینمای ایران اتفاق افتاد و در سال آینده نیز ادامه خواهد داشت را آینه تمام نمای مدیریت سینمایی دولت دهم دانست. 

وقتی خیانت در سینما شایع می شود 

بارزترین شاخصه سینما در سالی که گذشت، خودنمایی پررنگ فیلم هایی با محوریت مضمونی خیانت زن و شوهر و تحقیر باورهای مذهبی جامعه بود. جریانی که از جشنواره فیلم فجر سی ام آغاز شد. به طوری که اکثر فیلم های آن جشنواره دچار یکی از این دو موضوع و یا هر دوی آنها بودند. از میان آن فیلم ها؛ «خصوصی»، «گشت ارشاد»، «انتهای خیابان هشتم»، «بی خود و بی جهت»، «پذیرایی ساده»، «من همسرش هستم»، «من مادر هستم» و ... اکران شدند. برخی از آنها نظیر؛ «برف روی کاج ها» نیز در نوبت اکران سال آینده قرار دارند. نکته عجیب این بود که بهترین موقعیت های زمانی اکران در اختیار این فیلم ها قرار گرفت. مثلاً سه فیلم «انتهای خیابان هشتم»، «خصوصی» و «گشت ارشاد» در عید نوروز به نمایش عمومی درآمدند. این درحالی است که در این سال، بسیاری از فیلم های ارزشی در بدترین شرایط ممکن اکران شدند. مثلاً فیلم های «روزهای زندگی» و «شور شیرین» با مضمون دفاع مقدس، هر دو همزمان با برگزاری امتحانات پایان سال دانش آموزان و دانشجویان و کنکور به نمایش درآمدند. زمانی که به نوبت اکران سوخته معروف است.
البته به جز فیلم های مذکور که محور محتوایی آنها خیانت و توهین به باورهای دینی مردم بود، بسیاری از فیلم های دیگری هم که در سال ۹۱ در سینماها به نمایش درآمدند، آثاری نازل، بی محتوا و مبتذل بودند. فیلم هایی چون «همه چی آرومه»، «خوابم میاد»، «تو و من»، «پس کوچه های شمرون»، «یک فراری از بگبو»، «یه عاشقانه ساده»، «چگونه میلیاردر شدم»، «نامزد آمریکایی من»، «دوباره با هم» و ... 

غلبه این نوع فیلم ها در این دوره، نتیجه ای جز افزایش اختلافات و کشمکش ها میان نهادهای فرهنگی- به ویژه حوزه هنری و سازمان سینمایی-، برانگیخته شدن اعتراض اقشار متدین و انقلابی و کاهش نسبی مراجعان به سالن های سینما در پی نداشت، به طوری که در طول یک سال گذشته دو تجمع اعتراضی از سوی بخشی از مردم در اعتراض به نمایش فیلم های غیراخلاقی و موهن برگزار شد و حتی برخی از ائمه جمعه کشور نیز در خطبه های خود به این گونه فیلم ها اعتراض کردند.
این واکنش ها سبب شد تا در جشنواره سی ویکم فیلم فجر که یک ماه پیش برگزار شد، از ورود این گونه فیلم ها جلوگیری شود. البته این به معنای از بین رفتن و یا حتی تضعیف جریان فیلم های غیراخلاقی نیست، چون تعداد قابل توجهی از این فیلم ها تولید شده و اغلب آنها نیز در ماه های آینده روی پرده سینماها خواهند رفت. «زندگی مشترک آقای محمودی و بانو»، «پرویز»، «همه چیز برای فروش»، «مهمونی کامی»، «تابور»، «لرزاننده چربی»، «سیزده»، «این یک رویاست»، «گس» و ... از فیلم هایی هستند که با دستمایه قرار دادن موضوعات نخ نما شده ای چون خیانت و روابط ناسالم و تحقیر ارزش های مذهبی ساخته شده اند.
در ناامیدی بسی امید است
اما در کنار همه این وقایع منفی و مخربی که طی یک سال گذشته بر سینمای ما رفت، نمی توان برخی از اتفاقات مثبت و امیدوارکننده را نیز نادیده گرفت. همان طور که مسئولیت اصلی ابعاد نامطلوب سینما در این مقطع برعهده مدیران سازمان سینمایی است، خیلی از اتفاقات مثبت را هم باید محصول این مدیران دانست.
یکی از رویکردهای قابل توجه مدیریت سینمایی دولت دهم، تلاش برای جلب توجه برخی از هنرمندان و سینماگران خارجی همگرا با ایران بوده است. این تلاش ها، با برگزاری نخستین جشنواره بین المللی فیلمسازان مستقل جهان در شهریور ماه سال جاری بروز بیشتری یافت. جشنواره ای که در آن بسیاری از فیلمسازانی که به واسطه برخورداری از نگاه مخالف با نظام سلطه، در سایر جشنواره های جهانی چندان جایگاهی نمی یابند، اما ایران مأمنی برای این طیف از هنرمندان جهان است.
همچنان که با تداوم و گسترش برگزاری جشنواره فیلم «عمار» بسیاری از استعدادهای جوان که معمولاً از سوی رسانه ها و جشنواره های غالب، بایکوت می شوند، فرصت عرض اندام یافتند و نشان دادند که با اتکا به این نیروها، آینده سینمای ایران روشن است. همان طور که در جشنواره فیلم فجر امسال نیز، این کارگردان های جوان و نوظهور بودند که اعتبار این جشنواره را حفظ کردند.
اما مهم ترین و البته امیدوارکننده ترین رویداد سینمایی سال ۱۳۹۱ را باید دیدار دست اندرکاران جشنواره عمار با رهبر فرزانه انقلاب اسلامی دانست. نشستی که بار دیگر اهمیت سینما و جایگاه آن در نظام اسلامی و همچنین مسئولیت سینما در مقابل انقلاب را بار دیگر نشان داد؛ دیداری که در آن تکلیف بسیاری از مسائل در سینما برای مسئولان، هنرمندان و مردم روشن شد.

آرش فهیم