سال‌هاست ایران از هواپیماهای روسی استفاده کرده و مدل‌های مختلف آن را برای حمل‌ونقل مسافر و بار به کار گرفته است.

توپولف ٢٠٤ پرنده‌ای روسی که به گفته رئیس سازمان هواپیمایی کشوری برای آن سفارشی داده نشده اما چندی پیش منابع روسی خبر دادند دولت روسيه اعلام كرده به‌رغم تحريم‌هاي آمريكا ١٥ تا ٢٠ هواپيماي «توپولف ٢٠٤ اس ام» به ايران صادر مي‌كند اما به‌نظر می‌رسد این کارخانه اصلا مشتری برای این هواپیما ندارد و ایران را بهترین گزینه برای هواپیماهای بدون‌مشتری خود یافته است.

به گزارش حدیدنیوز، سال‌هاست ایران از هواپیماهای روسی استفاده کرده و مدل‌های مختلف آن را برای حمل‌ونقل مسافر و بار به کار گرفته است؛ هواپیماهایی که همیشه با مضمون بی‌اطمینانی برای ذهن ایرانی هم‌ردیف بوده و کالایی خشن و بدون ظرافت را یادآوری کرده است. پرنده‌ای با ایمنی پایین و خدمات رفاهی حداقلی! در این سال‌ها که پس از انقلاب و تحریم صنعت هوایی ایران تشدید شد، با وجود آن‌که امنیت و موتور این هواپیماها همیشه زیرسوال بود، اما بازهم این هواپیما پرواز‌ کرد و کشته‌های زیادی را هم از ایرانیان گرفت.

حالا پس از سانحه ایران ١٤٠ که هواپیمایی شرقی محسوب می‌شود، بحث‌هایی مبنی بر بازگشت پرنده‌های شرقی و خاصه روسی بازشده است و گفته می‌شود برخی مسئولان به‌دنبال خرید توپولوف ٢٠٤ هستند.

شهروند در ادامه گزارش خود نوشت: پرنده‌ای روسی که به گفته رئیس سازمان هواپیمایی کشوری برای آن سفارشی داده نشده اما چندی پیش منابع روسی خبر دادند دولت روسيه اعلام كرده به‌رغم تحريم‌هاي آمريكا ١٥ تا ٢٠ هواپيماي «توپولف ٢٠٤ اس ام» به ايران صادر مي‌كند. هرچند «آلكساندر تولياكوف» معاون رئيس «مجتمع متحد هواپيماسازي» گفته بود با خريداران خارجي مذاكره مي‌شود اما به‌نظر می‌رسد این کارخانه اصلا مشتری برای این هواپیما ندارد و ایران را بهترین گزینه برای هواپیماهای بدون‌مشتری خود یافته است.

ادغام توپولوف بدنام
یکی از هواپیماهای روسی که مدت‌هاست در ایران به کار گرفته می‌شود، انواع مختلف «توپولف» است. توپولف در اصل یکی از شرکت‌های هواپیماسازی روسیه است که با نام «شرکت سهامی توپولف» شناخته می‌شود.این شرکت جایگزین شرکتTupolev Design Bureau است که «آ. ان توپولف» مهندس هوافضای اتحاد جماهیر شوروی مدیریت آن را برعهده داشت. دولت روسیه توپولف را با شرکت‌های «میکویان»، «ایلوشن»، «ایرکوت»، «سوخوی» و «یاکولوف» ادغام کرد و شرکت جدیدی با نام United Aircraft Corporation (شرکت متحد هواپیمایی) به‌وجود آمد. طرح‌های این شرکت به طور کلی توسط هیأت طراحی انجام می‌شوند. بخش تولید قابلیت ساخت ٤٥٠٠ واحد برای Tu-٢ دارد اما بسیاری از طرح‌ها آزمایش‌هایی بی‌نتیجه هستند و فقط یک نسخه از آنها ساخته می‌شود.

توپولف Tu-٢٠٤ کجا و چگونه؟
توپولفTU-٢٠٤ که نخستین‌بار در سال ١٩٨٩ پرواز کرد، در دسامبر ١٩٩٤ تحویل شد و جایگزینی برای توپولف TU-١٥٤ بود که ظاهر و عملکرد آن بسیار مشابه بویینگ ٧٥٧ بود.

این هواپیما یکی از خانواده‌های هواپیمایی مسافری، حمل‌بار و ترکیبی و چندکاره است. این محصول که در دو واحد هواپیماسازی بزرگ روسیه واقع در«یولیانوسک» و«کازان» ساخته می‌شود، دارای موتورهایی است که عموما Aviadvigatel PS-٩٠ یا Rolls- Royce RB٢١١ هستند.

کابین این هواپیما دارای چند طرح است؛ طرح یک بخشی که (یک کلاس) برای ٢١٠ مسافر و طرح‌های دو یا سه بخشی برای ١٦٤تا ١٩٣ مسافر طراحی شده است. نوع باری توپولف ٢٠٤ نیز در حال حاضر در چند ایرلاین اروپایی و مصر فعالیت می‌کند. در ١٩٩٤میلادی نخستین گواهینامه برای هواپیمای ٢٠٤ با موتورهای PS-٩٠A صادر شد.

نسل جدید هواپیماهای روسی
Tu-٢٠٤نسل جدید هواپیماهای روسی است که شامل نوآوری‌های فنی مانند (FBWجایگزین‌کردن کنترل دستی هواپیما با تقابل الکترونیک)، ویژگی‌های دیجیتال در کابین خلبان، بال‌هایی با قدرت زیاد و باله همراه با دستگاه‌های هوانوردی خودکار است.

خانواده پرجمعیت توپولف
هواپیمای توپولف با دارا بودن مدل‌های متنوع، خانواده پرجمعیتی دارد که با تفاوت‌های نه‌چندان چشمگیر به مرحله تولید رسیده‌اند. در مجموع هفت مدل اصلی از این برند هواپیمایی ساخته شده است.
Tu-٢٠٤/٢٠٤C : نمونه Tu-٢٠٤یک هواپیمای مسافری ساده است و مدل ٢٠٤C آن مدل هواپیمای باری ساده است، البته پرطرفدارترین مدل‌ها١٠٠C و ١٢٠C هستند.

Tu-٢٠٤-١٠٠/٢٠٠: این مدل در ژانویه ١٩٩٥ تاییدیه فنی گرفت. این هواپیما توسط Aviadvigatel ساخته شد و از دستگاه‌های خودکار هوانوردی روسی در موتورهایش استفاده شده است. نمونه ٢٠٠ آن سنگین‌تر است و چون در مسافت طولانی‌تری پرواز می‌کند، سوخت بیشتری نیز مصرف می‌کند. تاکنون فقط یک نمونه از آن توسط Aviastar-SP در یولیانوسک ساخته شده، اما تحویل نشده است. در حال حاضر این مدل به طور کامل درKAPO در«کازان» ساخته و با نام Tu-٢١٤ بازاریابی می‌شود. نمونه
Tu-٢٠٤-١٠٠Cو Tu-٢٠٤-٢٠٠C انواع باری هواپیماهای ١٠٠ و ٢٠٠ هستند. حداکثر وزن هنگام برخاستن Tu-٢٠٤-١٠٠ حدود ١٩٧/٥ تن است و برد آن با ١٩٦ مسافر در دو کلاس، ٦‌هزار کیلومتر است.

Tu-٢٠٤-١٢٠/٢٢٠/١٢٠C/٢٢٠C: برای جذابیت بیشتر Tu-٢٠٤-١٢٠/٢٢٠ دارای موتورها و دستگاه‌های خودکار غیرروسی است و از ٢موتور Rolls-Royce RB٢١١-٥٣٥ در آن استفاده شده که هرکدام نیرویی معادل ١٩٢KN دارند. مصر نخستین کشوری بود که از این مدل‌ها استفاده کرد.

Tu-٢٠٤-٣٠٠: این نمونه یک هواپیمای کوچکتر با برد پروازی بیشتر و کارآمدتر است که به نام Tu-٢٣٤ نیز خوانده می‌شود. این مدل ٦ متر کوتاه‌تر از مدل اصلی توپولف‌های ٢٠٤ است که دو نسخه دارد. یک مدل از این هواپیما با برد طولانی‌تر و سنگین‌تر هنگام برخاستن ١٠٧/٥ تن وزن دارد که برد پرواز آن به ٩٣٠٠کیلومتر می‌رسد. مدل سبک‌تر نیز برد پرواز کوتاه‌تری در حدود ٣٥٠٠کیلومتر دارد که حداکثر وزن آن هنگام برخاستن به ٨٩ تن می‌رسد. خط هواپیمایی ولادیوستک نخستین مشتری این هواپیماها بود. این هواپیما در٢٤ساعت می‌تواند ٣٥/٩ ساعت پرواز کند. هواپیماهای توپولف ٢٠٤ در خط هوایی پیونگ یانگ- پکن، بانکوک، ولادیوستک، شنیانگ و کوالالامپور فعالیت می‌کنند.

Tu-٢٠٤-٥٠٠ : این مدل نسخه بهبودیافته ٢٠٤-٣٠٠ برای مسیرهای کوتاه‌تر است و رقیببوئینگ‌های٧٣٧ به شمار می‌آید. نکته متمایز Tu-٢٠٦ آن است که در آن از گاز طبیعی به‌عنوان سوخت استفاده می‌شود.

Tu-٢١٤ : این مدل در سال ١٩٩٦ برای نخستین‌بار پرواز کرد و از لحاظ فنی مانند Tu-٢٠٤-٢٠٠ است که توسط کارخانه‌ای متفاوت ساخته شده است. این مدل توسط Kazan Aircraft Production Association (KAPO)ساخته شده است. شرکت‌های هوایی «روسیا»، «ترانس آئرو»، «ایراستارز» کاربران این مدل هستند. Tu-٢١٤ON، Tu-٢١٤PU، Tu-٢١٤SUS، Tu-٢١٤SR نیز مدل‌هایی هستند که در بخش دولتی، جاسوسی یا دفاع به کار می‌روند.

Tu-٢١٤R: هواپیمای Tu-٢١٤که نوعی هواپیمای تجاری است، با نام پروژه ١٤١ طرح‌ریزی شد تا جایگزین II-٢٠Coot باشد. در این هواپیما حسگرهای هوشمند الکترونیکی، دستگاه‌های سیگنال‌های هوشمند SAR وSIGINT وCOMINTبه‌کار گرفته شده است. علاوه بر آن این هواپیما از سیستم‌های الکترونوری چندطیفی بهره برده است. پروازهای آزمایشی این هواپیما در دریای ژاپن انجام شد، اما در ژانویه ٢٠١٣ با مشکلاتی مواجه شد. این هواپیما برای نخستین‌بار در آگوست ٢٠١٣ در نمایشگاه هوایی مسکوMAKS به نمایش درآمد.

٢٠٤ ارتقایافته توپولف
توپولف اصرار دارد آخرین مدل این نسل، یک هواپیمای جدید است، اما حتی هنگام نخستین پرواز مدل جدید، شرکت مطمئن نبود TU-٢٠٤SM به مرحله تولید برسد.

هواپیمایTu-٢٠٤SM با برد پرواز متوسط، نسخه ارتقایافته Tu-٢٠٤-١٠٠/٣٠٠است که همچنان طرح‌های کلیدی و ویژگی‌های ایرودینامیکی آن حفظ شده است، البته چندین مرحله ارتقا در این مدل انجام شده که هدف اصلی آنها نزدیک‌تر کردن استانداردهای کنونی و آتی روسیه به استانداردهای بین‌المللی است. ویژگی اتاق خلبان مدل جدید به‌گونه‌ای ا‌ست که دوخدمه را در خود جای می‌دهد (در طرح اصلی Tu-٢٠٤ سه خدمه جایگزین شده‌اند.) همچنین اتاق خلبان با تجهیزاتی نظیر کامپیوترهای جدید، سیستم جدید مدیریت، صفحه نمایش LCD بزرگ، صفحات نمایشHUD (صفحاتی که اطلاعات را برای کاربر به نمایش می‌گذارد به‌طوری که لازم نیست او دید خود را از نقطه تمرکزش منحرف کند)، سیستم اتوماتیک نگهداری و سیستم شناسایی مجهز شده است. کانسپت کیف پرواز الکترونیک نیز در کابین خلبان نصب شده و تمام کنترل‌ها و نمایش اطلاعات در آن به زبان انگلیسی است.

در این هواپیما از ٢موتور PS-٩٠A٢ استفاده شده که به طرز چشمگیری نسبت به موتورهای قبلی بهبودیافته و شامل توربوفن‌های دوقلو با نسبت انحراف بالاست. براساس پیش‌بینی کارشناسان PS-٩٠A٢در طول عمر خود در مصرف سوخت ٣٥‌درصد صرفه‌جویی می‌کند و همزمان قابلیت اعتماد به آن از ٥٠ به ١٠٠ خواهد رسید. PS-٩٠A٢ طوری طراحی شده تا مبتنی براساس استاندارد هوایی AP-٣٣ باشد که با استاندارد آمریکایی US FAR Part ٣٣ و استاندارد اروپایی JAR٣٣ همخوانی دارد.

علاوه بر این، مدیریت بهینه‌سوزی سوخت، سیستم‌های هیدرولیک و ایمنی آتش‌سوزی نیز در این مدل ارتقا یافته است. کابین مسافران نیز گنجایش ٢١٠مسافر را دارد. کابین مسافران در مقایسه با مدل‌های قدیمی‌تر تغییرات بسیاری کرده که شامل فضای ذخیره بزرگتر، سیستم تنظیم نورLED، ساختارهای جذب صوت و سیستم‌های سرگرمی پرواز (IFE) مدرن می‌شود. قیمت این مدل ٤٠ تا ٤٧‌میلیون دلار تخمین‌‌زده می‌شود.

نخستین پرواز آزمایشی این هواپیما به طور موفقیت‌آمیز در ٢٩دسامبر ٢٠١٠ انجام و اولین سفارش در٢٠١١ میلادی تحویل مشتریان شد. خط هوایی Red Wings Airlines روسیه نخستین شرکتی بود که از این مدل استفاده کرد. این شرکت ناوگانی از Tu-٢٠٤-١٠٠ و جت‌های Tu-٢٠٤-١٠٠V را در اختیار دارد. شرکت Ilyushin Finance نیز که بزرگ‌ترین اجاره‌دهنده هواپیما در روسیه محسوب می‌شود، مدل‌های Tu- ٢٠٤-١٠٠ در خطوط هوایی «کوبانا»، «ایرکوریو» و «ردوینگز» و Tu-٢٠٤-٣٠٠ را در خطوط «ولادیوستوک آویا» و «ایرکوریو» به کار گرفت.

هواپیمایی که مشتری ندارد
شرکت توپولف که با کاهش نسبت تولید مدل‌های Tu-٢٠٤ روبه‌رو شده بود از شرکت‌های تهیه‌کننده قطعات درخواست کرد تا بهای کالاهای خود را کاهش دهند تا به این ترتیب قیمت کلی هواپیما ٣٠تا ٢٧‌درصد کاهش یابد. تأمین‌کنندگان قطعات نیز اعلام کردند، در صورتی این شرایط را قبول می‌کنند که تا سال٢٠١٦ حداقل ٤٤سفارش شرکتی برای مدل Tu-٢٠٤SM تضمین شود.

این در حالی است که تا ژانویه ٢٠١٢ حتی یک سفارش از شرکت ردوینگز ثبت نشد. یکی از موانع موجود در این امر درخواست‌های مکرر این شرکت هوایی برای تضمین ارزش چارچوب هواپیما و پشتیبانی پس از فروش با هزینه‌ای معادل هزینه پشتیبانی شرکت‌های ایرباس یا بویینگ بود. در نتیجه ردوینگز اعلام کرد تعهد ٤٤سفارش برای Tu-٢٠٤SM را به ١٥هواپیما کاهش داده که دلیل آن تأخیر در برنامه‌های آزمایش پروازی بود.

کاهش تقاضای بازار برای این هواپیما باعث شد تا «یوری اسلوسار»، معاون وزیر صنعت و تجارت روسیه در مارس ٢٠١٤ اعلام کند ٢٠ تا ٣٠‌درصد هزینه خرید این هواپیما برای مشتریان به‌صورت یارانه تأمین می‌شود. هزینه‌های تولید این هواپیما در مراحل اولیه بسیار بالاست و بدون این یارانه‌ها، جت‌ها برای مشتریان احتمالی جذاب نخواهد بود. به‌ گفته این مقام مسئول مشتریان احتمالی سازمان‌های حقوقی و دفاعی، شرکت ردوینگز و ایران هستند که احتمالا یارانه نیز دریافت می‌کنند.