قیمت دلار در هفته‌های اخیر افزایش کم‌سابقه‌ای را پشت سر گذاشت و در هفته گذشته به مرز سه هزار تومان نزدیک شد. عمده تحلیل‌ها ریشه این نوسانات قیمت ارز را اخبار منتشر شده در ارتباط با فساد اقتصادی در ترکیه می‌دانند. ضمن اینکه سقوط ارزش لیر در برابر دلار شایعه‌ای مبنی‌بر قاچاق دلار از داخل کشور به ترکیه را به‌وجود آورده که همراه با تحولات اخیر همسایه غربی ایران به عنوان دو عامل مهم در نوسانات قیمت دلار در کشور مطرح شده است.

تکانه در بازار ارز

قیمت دلار آمریکا به همراه یورو و پوند، در آخرین روز هفته گذشته، به مقدار قابل‌توجهی افزایش یافت. عمده صرافان این امر را صرفا با مساله عرضه و تقاضا مرتبط می‌دانند؛ ولی تحلیلگران بازار معتقدند: افزایش اخیر ریشه در برخی نگرانی‌ها و جریان‌های سفته بازی دارد.



به گفته این تحلیلگران، پس از اتفاقات اخیر در ترکیه و سقوط ارزش لیر در برابر دلار، شایعه‌ای مبنی بر قاچاق دلار به صورت نقدی از ایران به ترکیه به گوش می‌رسد، بنابراین رواج این شایعه موجب شده قیمت دلار در بازار داخلی تحت‌تاثیر قرار بگیرد؛ اما عامل اصلی که روند بازار را معکوس کرده و منجر به بروز نوسان شده اخبار مربوط به فساد در ترکیه است.



برخی از خبرهای منعکس شده از ارتباط یک بانک ترکیه‌ای و بازرگان دستگیر شده با مسایل نقل‌و‌انتقالات مالی حکایت دارد. این مسایل موجب شده بازار نگران روند نقل‌و‌انتقال از مسیرهای گذشته باشد و همین موضوع بازار ارز را نوسانی کرده است. به‌واسطه افزایش قیمت ارز در بازار سکه نیز نوسان قیمتی صعودی بود. برخلاف بازار داخلی بازار جهانی طلا روند کاری خود را کاهشی طی کرد. قیمت هر اونس طلای جهانی، روز پنج‌شنبه، به واسطه انتشار آمار مثبت از اقتصاد آمریکا قدری کاهش یافت، ولی در ادامه افت حادث‌شده را جبران کرد و نسبت به آخرین رقم اعلام‌شده قدری نیز بالا رفت. یکی از علل این افزایش قیمت، بالا رفتن تقاضای طلا از سوی هند عنوان می‌شود که به واسطه فرا رسیدن فصل ازدواج در این کشور رخ داده است.



افزایش قیمت ارز در بازار داخل



در آخرین روز هفته گذشته قیمت دلار آمریکا به همراه عمده ارزهای اروپایی افزایش یافت. تغییر قیمت‌های روز پنج‌شنبه به نسبت روزهای پیش از آن شدیدتر بود، به‌عنوان مثال قیمت دلار آمریکا ۲۵ تومان نسبت به روز پیش از آن و ۵۰ تومان نسبت به ابتدای هفته بالا رفت. دلار پیش از آن، چند هفته‌ای بود که مسیر کاهش قیمتی را به تدریج و با ثبات مناسب می‌پیمود، اما چند روزی است که این روند معکوس شده است. عمده صرافان راسته بازار همچنان معتقدند که تغییری در نگاه کلی بازار رخ نداده و این امر صرفا به مساله عرضه و تقاضا مربوط می‌شود. ولی مساله‌ای که این استدلال را غیر‌مستند می‌کند، عدم‌تغییر میزان تقاضا در بازار است. مشاهدات نشان می‌دهد میزان تقاضا در بازار چشمگیر نیست؛ بنابراین دلیلی برای حرکت دلار به سمت سه هزار تومان وجود ندارد. البته در روز پنج‌شنبه افزایش قیمت، به دلار محدود نشد، قیمت یورو و پوند انگلیس نیز روز پنج‌شنبه به مقدار قابل‌توجهی بالا رفت. نرخ یورو در پایان هفته، نسبت به روز شنبه ۴۰ تومان و قیمت پوند ۶۰ تومان افزایش یافته بود.

کارشناسان اقتصادی عوامل دیگری را در افزایش قیمت دلار دخیل می‌دانند. برخی از آنها معتقدند: فعالیت عده‌ای از سفته‌بازان که دلار آمریکا را در بازار ایران خریداری کرده و در ترکیه به فروش می‌رسانند، باعث بالا رفتن نرخ این ارز پراهمیت در بازار داخل شده است. قیمت یک دلار آمریکا در بازار تهران، طبق آخرین قیمت روی تابلو صرافی‌ها ۲ هزار و ۹۹۰ تومان بود. فروش این یک دلار در بازار ترکیه، با توجه به نرخ برابری لیر به دلار که حدود ۴۶ صدم است، ۲/۱۶ لیر پول عاید فروشنده می‌کند. فروش این مقدار لیر در بازار تهران، با توجه به آخرین قیمت لیر در بازار تهران که ۱۴۵۵ تومان بود، سرمایه فروشنده را به ۳ هزار و ۱۴۵ تومان افزایش می‌دهد. در نتیجه سفته‌باز در جریان این خرید و فروش هر ۲ هزار و ۹۹۰ تومان خود را به ۳ هزار و ۱۴۵ تومان تبدیل کرده و ۱۵۵‌تومان سود می‌کند.





اما علت مهمی که کارشناسان افزایش نرخ دلار در روزهای اخیر را با آن مرتبط می‌دانند دستگیری عده‌ای از کارکنان «هالک بانک» ترکیه است. «هالک بانک» با ارایه شواهدی نشان داده بود که مبادلات ارزی‌اش با ایران قانونی بوده و انتقال طلا از ترکیه به ایران به قبل از ممنوعیتی که آمریکا برای واردات این کالا به ایران قرارداده بود، مربوط می‌شود. البته این ممنوعیت ازماه پیش برداشته شده است. به هر روی اتفاقاتی که رخ داد باعث شد که موجی از نگرانی در بازار به جریان بیفتد. این نگرانی به بسته یا محدودتر شدن راه‌های مبادلات ارزی ایران با کشورهای خارجی به‌ویژه ترکیه مربوط می‌شود. البته تاکید اکثریت فعالان بر این است که نگاه کلی بازار چندان تغییر نکرده است و کارشناسان پیش‌بینی می‌کنند که این افزایش قیمت‌ها مقطعی باشد. بر این اساس کارشناسان اقتصادی امیدوارند که بازار به‌زودی به حالت تعادلی جدید رسیده و ثبات خود را باز یابد.



نوسان قیمت اونس



قیمت هر اونس طلای جهانی، دیروز نسبت به آخرین رقم اعلام‌شده، مقداری افزایش یافته بود. نرخ طلا روز پنج‌شنبه، تحت‌تاثیر آمار منتشر شده از اقتصاد آمریکا، پایین آمده بود؛ بنابراین افزایش اخیر قیمت طلا، به نسبت قابل‌توجه بوده است؛ چراکه افت روز پنج‌شنبه را پوشش داده و افزایش ۷ دلاری ارزش فلز زرد رنگ را نیز موجب شد. در آخرین روز هفته گذشته آمار متنوعی از اقتصاد آمریکا منتشر شد که عمده آنها امیدوارکننده و مثبت بودند. یکی از این شاخص‌ها، معرف متوسط ماهانه تعداد افرادی است، که در طول یک هفته، برای نخستین بار تحت پوشش بیمه بیکاری، در آمده‌اند. به گزارش «بلومبرگ» این شاخص از مقدار پیش‌بینی شده قدری پایین‌تر بود و نسبت به ماه قبل، حدود ۱۱ درصد، پایین آمده بود. بر این اساس، وضعیت اشتغال در بازار کار آمریکا، مسیری رو به پیشرفت را طی می‌کند. شاخص رفاه مصرف‌کننده نیز به مقدار قابل‌توجهی افزایش یافته بود.



کارشناسان «بلومبرگ» علت این امر را فرا رسیدن کریسمس عنوان می‌کنند. از قرار، مردم آمریکا تحت‌تاثیر کریسمس دچار روحیاتی شده‌اند که تمایلشان به خرید را افزایش داده است. این امر موجب رونق گرفتن بازارها شده و به مولفه‌ای مثبت برای پیشرفت اقتصادی ایالات متحده تعبیر می‌شود. در نهایت یکی از مهم‌ترین این شاخص‌ها به ورود سرمایه‌ به بانک‌های ایالات متحده مربوط می‌شد. بر این اساس، شاخص معرف این امر از ۱/۱۴ درصد در ماه قبل به ۵/۲۴ درصد رسیده است. عده‌ای از تحلیلگران اقتصادی، نشست اخیر فدرال رزرو و مواضعی را که در آن اعلام شد در افزایش اعتماد مردم به بانک‌های آمریکایی موثر می‌دانند. مجموع آمارهای منتشر شده در روز پنج‌شنبه به زیان بازار طلا تمام شد و قیمت طلای جهانی را قدری پایین کشید. کارشناسان افزایش شاخص سهام در بازارهای بین‌المللی را نیز در افت قیمت طلا موثر می‌دانند.



اما علت افزیش قیمت طلا، در ادامه کار به‌رغم مساعد بودن اوضاع اقتصادی آمریکا چه بود؟ به گزارش «کیتکونیوز» فصل برگزاری مراسم‌های ازدواج در هندوستان به‌زودی فرا می‌رسد. تقاضای طلای هند، بزرگ‌ترین مصرف‌کننده طلا و جواهرات در جهان، به واسطه فرا رسیدن فصل ازدواج افزایش یافته و این امر بخشی از افزایش قیمت فلز زرد رنگ در بازارهای جهانی را موجب شده است. علاوه‌بر این تغییرات نرخ برابری ارزهای عمده جهان نشان می‌دهد که دیروز یورو و پوند در مقابل دلار به شدت تقویت شدند. کارشناسان اقتصادی بخشی از افزایش قیمت طلا را با تقویت این ارزهای اروپایی مرتبط می‌دانند. اتفاقاتی از این دست معمولا تغییرات مقطعی قیمت را موجب می‌شوند و نمی‌توانند مسیر حرکت قیمت‌ها را در بلندمدت تعیین کنند. با وجود این بازار طلای جهانی، هنوز از ناامیدی سرشار نشده است. برخی کارشناسان اقتصادی بر این باورند گرچه روند نزولی قیمت طلا در سال ۲۰۱۴ میلادی نیز ادامه خواهد یافت، ولی این روند نسبت به افت شدید قیمت طلا در سال ۲۰۱۳ متعادل‌تر خواهد بود. عده دیگری از تحلیلگران نیز معتقدند با وجود اینکه طلا با بحران بزرگی مواجه است، ولی در ماه‌های آینده قیمت آن در حدود ۱۲۰۰ دلار تثبیت می‌شود و فلز گرانبها دیگر افت‌های شدید و بلندمدت را متحمل نخواهد شد.





روند مستقل بازار سکه



بازار طلای جهانی، به‌رغم عدم‌اطمینان‌هایی که این ماه‌ها با آن دست و پنجه نرم می‌کند، دچار رکود قطعی نشده است. عده‌ای منتظرند تا قیمت طلا قدری پایین‌تر آید، تا به خرید آن اقدام کنند و عده‌ای نیز معتقدند که هم‌اکنون زمان خرید طلا است. به هر حال امیدهایی به افزایش قیمت طلا در بلندمدت وجود دارد، اما بازار سکه در داخل کشور، به شدت دچار رکود شده است. قیمت انواع سکه در بازار داخلی، باز هم قدری افزایش یافت، ولی بازار سکه به هیچ وجه داغ نیست. صرافان معتقدند که عمده سرمایه‌گذاران طلا در ایران فعالان اقتصادی حرفه‌ای نیستند. مردم به واسطه نرخ بالای تورم و افت سریع ارزش ریال به دنبال راهی بودند که ارزش سرمایه‌هاشان را حفظ کنند. در نتیجه بر مبنای یک ایده قدیمی با پول‌هایشان سکه خریدند تا ارزش سرمایه‌شان با گذشت زمان از دست نرود.



نوسانات اخیر قیمت طلا باعث شد که عده زیادی از این افراد دچار زیان شود. در نتیجه مردمی که به ریسک‌های فعالیت اقتصادی و بالا و پایین رفتن ارزش سرمایه‌هاشان عادت نداشتند، به سرعت دلسرد شده و اعتماد خود را نسبت به فلز گرانبها از دست دادند. از آنجا که ثبت چنین عملکردی از سوی طلا سابقه نداشت و به اعتقاد تحلیلگران بدترین عملکرد این فلز زرد رنگ طی ۳۲ سال اخیر بوده است، سرمایه‌گذاران غیرحرفه‌ای داخل کشور را به شدت تحت‌تاثیر قرار داد و موجب شد که از فلز گرانبها روی برگردانند. کما اینکه به اعتقاد برخی از کارشناسان علت یکسان شدن قیمت سکه‌های طرح جدید و قدیم همین کاهش تقاضا در بازار عنوان می‌شود. به هر حال احتمال دارد که سکه، با از دست دادن بخشی از جذابیت خود به حالت تعادلی جدید رسیده و در آن حالت طرفداران محدودتری را برای خود جمع‌آوری کرده و به مسیر خود ادامه دهد.