سرانجام سوءمديريت مسئولان به سرايدار شدن كشاورزان و باغداران انجاميده است.

در حال حاضر يك كيلو پرتقال براي باغدار حدود ۷۰۰ تومان تمام مي‌شود اما باغدار بخت برگشته مجبور مي‌شود، پرتقال خود را به كيلويي ۴۰۰ تومان بفروشد. آيا اين ظلم در حق كشاورز و باغدار نيست؟

به گزارش حدیدنیوز، آمار سازمان خواربار و كشاورزي ملل متحد، فائو، مي‌گويد كه سطح كل باغات مركبات دنيا ۷.۶۰۰.۰۰۰ هكتار است و ايران با ۳.۸ درصد سطح زيركشت دنيا مقام هشتم و از نظر توليد مقام هفتم در بين كشورهاي توليدكننده مركبات را دارد. آمريكا، آفريقاي جنوبي، تركيه، ژاپن و برزيل پنج كشور اول توليدكننده مركبات جهان هستند، اما برترين صادركننده مركبات دنيا اسپانياست كه از محل صادرات مركبات بيش از يك و نيم ميليارد دلار درآمد دارد و پس از آن برزيل، آمريكا، آفريقاي جنوبي و تركيه در رتبه‌هاي بعدي قرار دارند. كارشناسان جهاني معتقدند ايران از نظر تنوع توليد ميوه و مركبات در دنيا بي‌نظير است، زيرا محصول باغ‌‌هاي ايراني اغلب به صورت ارگانيك توليد مي‌شود. به‌رغم آنكه ايران رتبه هفتم توليد مركبات جهان را داراست و در اقصي نقاط آن بخصوص در شمال و جنوب محصولات متنوعي از مركبات در آن توليد مي‌شود، اما در صادرات ايران با سهم جهاني يك درصد رتبه ۳۱ را داراست.



شكي نيست كه ايران اگر جايگاهي نه در بين اين توليدكنندگان و حتي چندين رديف بعد از آن مي‌داشت، بي‌شك بسياري از مشكلاتي كه امروز گريبانگير توليد اين محصولات در ايران شده است، وجود نداشت. از آنجا كه بيش از نيمي از محصول مركبات كشور در استان‌هاي شمالي به‌ويژه مازندران توليد مي‌شود، نگاه به مشكلات مركبات از دريچه اين استان مي‌تواند،‌ بررسي مشكلات باغداران اين محصول در گوشه و كنار كشور باشد هر چند كه در جزئيات به لحاظ تفاوت‌هاي اقليمي ممكن است تفاوت‌هاي مختصري وجود داشته باشد. از بخت بد يا خوب روزگار، توليد مركبات مازندران به حدي است كه بازار داخلي كشش توليد مازاد مركبات اين استان را ندارد و اين وضعيتي است كه آرزوي برخي از كشورهاست، در حالي‌كه هم‌‌اكنون اين توليد مازاد كه به واسطه لطف الهي و زحمت باغدار حاصل شده به معضل و دغدغه بزرگ باغداران مازندراني تبديل شده است.



يكي از علل عمده نگراني باغداران ضعف در صادرات مركبات مازاد به خارج از ايران است كه در اين خصوص معاون بهبود توليدات گياهي سازمان جهاد كشاورزي مازندران از صادر شدن مركبات مازندران به ديگر استان‌هاي كشور خبر داده و با بيان اينكه مازندران مقام اول توليد مركبات در كشور را دارد، اظهار داشته كه «قيمت خريد محصول از كشاورز بستگي به نوع محصول و كيفيت آن دارد و اكنون مازاد مركبات مازندران به استان‌هاي ديگر صادر مي‌شود.»







چيدن ميوه از درختان نيز صرفه ندارد



يك كارشناس باغداري و كشاورزي در اين خصوص مي‌گويد: در حال حاضر شرايط براي كشاورزان و باغداران به‌گونه‌اي است كه چيدن ميوه‌ها از درخت نيز صرفه اقتصادي ندارد چرا كه هزينه پرداخت دستمزد بالاي كارگر بيشتر از قيمت تمام شده محصول مي‌شود، اما با اين همه مازندران همچنان رتبه اول توليد مركبات كشور را داراست و اين به معناي بي‌برنامگي در توليد است. اكبر برادران نصيري مي‌افزايد: در اين شرايط كشاورزاني كه به هر صورت دست به توليد محصول زده‌اند، در نتيجه كشت مازاد، فقدان الگوي كشت، نبود ظرفيت‌هاي نگهداري و انبارداري، كمبود يا ناكارايي صنايع تبديلي و تكميلي متضرر شده و به دليل نداشتن انبار و سردخانه و ناآگاهي از مسائل بازاريابي مجبورند، محصولات خود را هر چه سريع‌تر به زير قيمت تمام شده به فروش برسانند.



وي تصريح مي‌كند: در حال حاضر ميوه در كلانشهرهايي مثل تهران و كرج كه به مازندران نزديك‌تر هستند از آغاز فصل برداشت محصول از كيلويي ۲۵۰۰ تومان به فروش رسيده است، اما ميوه‌اي كه از كشاورز خريداري مي‌شود در بهترين حالت ممكن هر كيلو ۵۰۰ تا ۷۰۰ تومان است و اين امر نشان‌دهنده اين است كه تمام زحمات كشاورز به جيب دلالان و واسطه گران مي‌رود.



از سوي ديگر اكنون شاهد ماندن مركبات مازاد به دليل توليد مازاد روي دست كشاورزان و باغداران هستيم كه چنين شرايطي فضا را براي سوءاستفاده دلالان بازتر كرده است. وي تاكيد مي‌كند: در اين شرايط بحراني كه براي باغداران ايجاد شده واردات ميوه هم مزيد بر علت شده و مشكل را دو چندان كرده است و باعث شده كه قيمت اين محصول آنچنان كاهش يابد كه حتي از قيمت تمام شده آن بسيار كمتر باشد.



برادران نصيري يادآور مي‌شود: البته شايد قيمت پرتقال كيلويي ۸۰۰ تومان با بهترين كيفيت براي شهروندان خوشايند باشد، اما در واقعيت چنين شرايطي اشك باغدار را در مي‌آورد زيرا نه تنها سودي از توليد محصول نمي‌برد بلكه بايد هزينه كارگر، سموم و كود را نيز بپردازد و در چنين شرايطي است كه مي‌توان گفت كشاورز توليد نكند بهتر است. وي اذغان مي‌كند: چنين شرايطي سبب بي‌رونقي كشاورزي در استان‌هاي مختلف كشور شده است و اكنون شاهد سبز شدن ويلا به جاي محصولات باغي و كشاورزي هستيم. كشاورز اگر وضعيت مالي خوبي داشته باشد خود اقدام به ساخت ويلا مي‌كند، در غير اينصورت زمين كشاورزي خود را با تغيير كاربري به ثروتمندان مي‌فروشد كه خودش نيز سرايدار ويلا مي‌شود.







سرايدار شدن باغداران



برادران نصيري معتقد است كه سرانجام سوءمديريت مسئولان به سرايدار شدن كشاورزان و باغداران انجاميده است زيرا اگر مسئولان به باغداران و كشاورزان برنامه توليد و تضمين خريد محصولات را بدهند، ديگر استرس و اضطراب فروش محصولات به جان توليدكننده نمي‌افتد تا مجبور شود حتي به نصف قيمت تمام شده محصول را به فروش برساند. وي مي‌گويد: از سوي ديگر اگر مركبات مازاد نياز كشور توليد شد، مسئولان خيلي راحت مي‌توانند با برنامه‌ريزي آن راصادر كنند و درآمد غيرنفتي و ارزآوري بيشتري نصيب كشور شود، زيرا مركبات ايران به دليل ارگانيك بودن، مي‌تواند مشتريان جهاني بسياري داشته باشد به شرط آنكه بازاريابي درستي صورت گيرد. برادران نصيري متذكر مي‌شود: اما اكنون شرايط برعكس است و با وجود توليد مازاد مركبات و در كمال ناباوري مسئولان اقدام به واردات ميوه از كشورهاي خارجي مي‌كنند.



وارداتي كه نه تنها اقدامي برعليه منافع ملي است، بلكه به ضرر سلامت جامعه نيز هست زيرا مركبات وارداتي بي‌كيفيت هستند و اغلب با استفاده از واكس‌هاي آلوده به برخي از سموم و آفات نباتي در درازمدت نگهداري مي‌شوند و در فصل‌هاي ديگر به ايران صادر مي‌شوند و اينگونه تصميمات براي واردات، نتيجه‌اي جز نابودي باغداري و كشاورزي ندارد در صورتي كه يكي از راه‌هاي توسعه پايدار، تقويت و توسعه صنعت كشاورزي و باغداري است. وي مي‌افزايد: بايد پرسيد چرا مسئولان منافع عده‌اي خاص را براي به جيب زدن سود واردات ميوه بر منافع كشاورزان كشور ترجيح مي‌دهند؟



در حالي كه هم‌‌اكنون يكي از دغدغه‌هاي كشاورزان و باغداران عرضه محصولات‌شان به بازارهاست، اما اين محصولات باوجود پرداخت هزينه گزاف كارگر و هزينه‌هاي سوخت سرانجام بايد به دست دلالان برسد و اين مشكلي است كه هم‌‌اكنون گريبان باغ‌دارن توليدكننده مركبات در استان‌هاي زنجان، خراسان، خوزستان، فارس و مازندران را گرفته است، زيرا باغدار ايراني آنچنان بي‌بضاعت شده كه توان رقابت در بازار داخلي و خارجي را ندارد، بنابراين تنها به فكر اين است كه حداقل محصولش تبديل گنديده و خراب نشود. برادران نصيري ادامه مي‌دهد: امسال شرايط آب و هوايي مناسب سبب شده تا شاهد توليد بسيار خوب مركبات در استان باشيم كه با چنين شرايطي مسئولان بايد صادرات را جدي بگيرند تا اين حجم انبوه توليد مركبات باعث نگراني باغداران نشود و محصولات روي دست آنها نماند.







قول استاندار مازندران به باغداران



در ميان همه اين نگراني‌ها استاندار مازندران كه استانش به عنوان بزرگ‌ترين توليدكننده مركبات ايران است به كشاورزان و باغداران مازندران قول داد كه مركبات امسال روي دستشان نماند. «ربيع فلاح‌جلودار» با اشاره به اينكه براي مديريت اين امر بيش از ۱۰ جلسه با متوليان جهاد كشاورزي و سازمان صنعت، معدن و تجارت استان تشكيل شده است، تاكيد كرده كه يكي از برنامه‌هاي ما، صادرات مركبات به ديگر استان‌هاي كشور است و البته سخني از تلاش براي صادرات به ميان نياورده است. وي از باغداران خواسته كه براي فروش محصولاتشان عجله نكنند و گفته است تاكنون براي خريد مركبات از طريق اتحاديه باغداران اقدام كرديم و مشكلي براي فروش مركبات وجود ندارد. نماينده قائم‌شهر، سوادكوه و جويبار در مجلس شوراي اسلامي با انتقاد از اينكه سوءمديريت پدر كشاورز را در آورده است، گفت: همه ساله شاهد ضرر و زيان كشاورزان به دليل توليد مازاد و مديريت نشدن اين موضوع از سوي مديران هستيم.



«كمال عليپور خنكداري» ادامه داد: به اعتقاد بنده بيش از ۹۰ درصد علت اين زيان‌ها به دليل سوءمديريت جهاد كشاورزي و سازمان صنعت، معدن و تجارت است كه اين دو نهاد با بي‌مديريتي خودشان لطمات جبران ناپذيري به كشاورز و باغدار زده‌اند. وي افزود: اگر مديران جهاد كشاورزي و وزارت صنعت، معدن و تجارت به كشاورز و باغدار تضمين خريد محصولات را بدهد و از سوي ديگر نظارت و كنترل جدي‌تري بر صادرات و واردات محصولات كشاورزي و مركبات داشته باشد، ديگر كشاورز و باغدار استرس و دغدغه‌اي نخواهد داشت.







پرتقال كيلويي ۴۰۰تومان!



«عليپور خنكداري» با اشاره به اينكه بيش از ۵۰درصد مركبات كشور در استان مازندران توليد مي‌شود، اضافه كرد: ۵۰درصد ديگر مركبات كشور توسط استان‌هاي خوزستان، فارس، شيراز، كرمان، زنجان و ديگر استان‌ها تامين مي‌شود و آمار نشان مي‌دهد كه مازندران قطب كشاورزي ايران است، اما اكنون اين فرصت در حال تبديل شدن به تهديد است. نماينده قائم‌شهر، سوادكوه و جويبار در مجلس تصريح كرد: در حال حاضر يك كيلو پرتقال براي باغدار حدود ۷۰۰ تومان تمام مي‌شود اما باغدار بخت برگشته مجبور مي‌شود، پرتقال خود را به كيلويي ۴۰۰ تومان بفروشد. آيا اين ظلم در حق كشاورز و باغدار نيست؟ كشاورز و باغدار براي توليد يك محصول بايد هزينه كارگر، آب، كود و سموم شيميايي را پراخت كند در آخر هم بايد محصول خود را ارزان‌تر از قيمت تمام شده به فروش برساند و سود آن به جيب دلال برود. وي گفت: اخيرا هم از كشاورز و باغدار براي آب چاه و رودخانه حق آبه دريافت مي‌شود كه هزينه‌اي بر هزينه‌هاي ديگر كشاورز اضافه شده است و ظلم مضاعفي بر اين قشر است.







مديران از خواب بيدار شوند



نماينده قائم‌شهر، سوادكوه و جويبار در مجلس افزود: مديران جهاد كشاورزي و صنعت، معدن و تجارت از خواب بيدار شوند و مشاهده كنند كه چه ظلم‌هايي بر كشاورز و باغدار وارد مي‌شود و به داد كشاورزي و باغداري برسند. طي ديداري كه با برخي از كشاورزان و باغداران مازندراني داشتم، اين قشر زحمت‌كش مي‌گفتند مديران جهاد كشاورزي و صنعت و معدن اصلا قصد خريد محصولات ما را ندارند و اگر به ما چك هم بدهند راضي هستيم. عليپور خنكداري، اضافه كرد: آنها مي‌گفتند كه مسئولان در خواب هستند و دلالان داخلي و خارجي، تمام سود و زحمت‌كشاورزان را در جيب خودشان مي‌گذارند و من به عنوان نماينده آنها نمي‌دانستم چه جوابي به گلايه‌هاي‌شان كه صحيح بود بدهم؟







واردات آبميوه با وجود توليد مازاد مركبات در ايران



نماينده قائم‌شهر، سوادكوه و جويبار در مجلس گفت: اگر مديريت در بخش خرد و كلان كشاورزي به همين شكل ادامه داشته باشد، كشاورز و باغدار ديگر نمي‌تواند روي پاهاي خود بايستد. چرا زماني كه در ايران مازاد توليد مركبات داريم مسئولان از ديگر كشورها اقدام به واردات ميوه مي‌كنند؟ عليپور خنكداري تصريح كرد: هنوز صنايع تبديلي مادر ساماندهي شده در استان‌هاي مختلف كشور فعال نيست و همين امر سبب شده تا آبميوه هم از ديگر كشورها وارد كنيم، در حالي‌كه با مازاد توليد مي‌توانيم به جهان آبميوه ارگانيك صادر كنيم. وي با اشاره به اينكه اميرآباد بزرگ‌ترين و بهترين بندر استان مازندران است، اما اين بندر به دليل سوءمديريت مديران در امر صادرات مركبات تعطيل است، اضافه كرد: با وجود اينكه تمام زيرساخت‌ها براي صادرات در اين بندر فراهم است اما اكنون شاهد تعطيل بودن اين بندر هستيم.



نماينده قائم‌شهر، سوادكوه و جويبار در مجلس با بيان اينكه با وجود توليد مازاد در كشور دولت حق ندارد اقدام به واردات ميوه و مركبات به داخل كشور كند، افزود: كشاورز و باغدار با مشقت فراوان اقدام به توليد محصول مي‌كند اما دولت اقدام به واردات مي‌كند، چنين وضعيتي در صنعت چاي و برنج مازندران نيز بدين شكل است و چنين امري كمر كشاورز و باغدار را شكسته است. عليپور خنكداري تاكيد كرد: وزارت صنعت، معدن و تجارت و جهاد كشاورزي بايد به موقع تسهيلات مورد نياز كشاورز و تضمين خريد محصولاتشان را بدهد، يك كشاورز نمي‌داند براي فروش محصولات خود به كجا مراجعه كند بنابراين اين وظيفه وزارت صنعت، معدن و تجارت است كه در قالب تعاوني وظيفه خود را به نحو احسن انجام دهد.



وي با انتقاد به بودجه دولت براي سال ۹۳، گفت: متاسفانه بودجه‌اي كه دولت تهيه كرده است بيشتر هزينه‌اي است تا عمراني و از سوي ديگر دلخوشي دولت براي تامين بودجه فروش نفت به قيمت هر بشكه ۱۰۰ دلار است. چنين وضعيتي فقط مختص كشاورزان و باغداران مازندراني نيست بلكه باغداران ديگر استان‌ها نيز با چنين وضعيت اسفباري روبه‌رو هستند كه فارس، خوزستان، خراسان رضوي و سيستان‌وبلوچستان از جمله اين استان‌ها هستند. آرزوي محال برخي كشورها به معضل كشور ما تبديل شده و در حالي‌كه مي‌توانيم ميدان‌دار صادرات مركبات، تعيين نرخ مركبات در جهان، صادرات آبميوه و فرآورده‌هاي آن باشيم، كاسه چه كنم به دست گرفته و فقط سخنان كشاورزان را از فردي به فرد ديگر منتقل مي‌كنيم بدون آنكه تاكنون نتيجه‌اي واقعي حاصل شده باشد.



مشكلات سال‌هاي اخير مركبات مانند بسياري ديگر از مسائل كشاورزي و باغداري از وزيري به وزيري ديگر مي‌رسد بي‌آنكه تدبيري براي آنها شود يا برنامه‌ريزي خاصي براي مديريت آنها صورت گيرد. طبيعي است كه در اين ميان اگر روند به همين منوال ادامه يابد، دور نيست زماني كه به جاي پرتقال از درختان آجر برداشت كنيم و به جاي جعبه‌هاي مملو از مركبات خوشرنگ سنگ رو سنگ بچينيم تا ويلايي سبز شود.