پادشاه عربستان سعودی جمعه گذشته در نطقی با ادبیات غیرمعمول و تند، بر موضع خود اصرار ورزید

تقریبا ۶۰ سال طول کشید تا سیا نقش خود را در کودتای تحت حمایت بریتانیا علیه نخست وزیر ایران، محمد مصدق، در ۱۹ آگوست ۱۹۵۳ به گردن بگیرد. اما پشتیبانی عربستان سعودی از کودتای اخیر مصر بلافاصله علنی شد.


به گزارش حدیدنیوز، گاردین در ادامه نوشت؛ وقتی عدلی منصور، رییس سابق دیوان عالی مصر به عنوان رییس جمهور موقت سوگند یاد کرد، ملک عبدالله در پیامی خطاب به وی، از ارتش مصر برای نجات کشور از یک دالان تاریک ستایش کرد.



پادشاه عربستان سعودی جمعه گذشته در نطقی با ادبیات غیرمعمول و تند، بر موضع خود اصرار ورزید و گفت: بگذارید تمام دنیا بدانند که مردم و حکومت پادشاهی عربستان سعودی همواره کنار برادران خود در مصر، علیه تروریسم، افراط گرایی و فتنه جویی، و علیه هر آنچه در امور داخلی مصر مداخله می کند، ایستاده اند و خواهند ایستاد. حرفهای ملک عبدالله نامعمول بود، از یک جهت به این خاطر که وی کلماتش را به سمت متحد دیگرش یعنی ایالات متحده و همچنین به سمت قطر نشانه گرفته بود. قطر، از رقبای اصلی عربستان در حوزه جنوب خلیج فارس است و عربستان بارها حکومت دوحه را به شعله ور ساختن آتش آشوب و تروریسم در مصر متهم ساخته است. گفته های ملک عبدالله همچنین به این جهت نامعمول بود که بر خلاف سیاست معمول او یعنی دیپلماسی پشت پرده و در لفافه این بار کاملا واضح و رک سخن می گفت.



پشتوانه این موضع پادشاهی عربستان، پول و نفت است. عربستان به همراه امارات متحده عربی و کویت، یک بسته حمایتی در مجموع ۱۲ میلیارد دلاری را به مصر وعده داده اند که چهار برابر بیشتر از مجموع کمک های اقتصادی و نظامی آمریکا و اتحادیه اروپاست. وزیر خارجه عربستان سعود الفیصل پس از بازگشت از ملاقات هفته گذشته اش با رییس جمهور فرانسه وعده داد کشورش هر خسارتی را که مصر از محل دلار و یورو متحمل شده است، جبران می کند. چنین به نظر می رسد که نزدیکترین متحد نظامی آمریکا در منطقه یعنی عربستان سعودی از کم کاری اباما در قبال بحران های خاورمیانه نهایت استفاده را می برد تا خود را بیشتر مطرح سازد.



در عین حال شاهزاده بندر بن سلطان، رییس دستگاه اطلاعاتی عربستان از مسکو نیز غافل نمانده است. عربستان حامی مخالفان رژیم بشار اسد و خواهان سرنگونی این رژیم است. اما روسیه از سوریه حمایت نظامی به عمل می آورد. اما اینها باعث نشد که سفیر اخیر شاهزاده بندر به مسکو، برای ریاض بی نتیجه بماند. هر دو طرف توافق کردند قیمت نفت را کماکان بالا نگه دارند، و به دیدگاه های مشترکی درباره خصومت با اخوان المسلمین دست یابند، به خصوص آنکه کارشناسان جهان عرب در وزارت امور خارجه روسیه، اخوان المسلمین را هم تراز با اسلامگرایان افراطی و بنیادگرا تلقی می کنند. روسیه احساس می کند برای واهمه از اسلام سیاسی، دلایل کافی در اختیار دارد. در حال حاضر بخشی از جمعیت بومی روسیه در منطقه قفقاز، مسلمانند. اما برآورد می شود این تعداد تا سال ۲۰۲۰، به ۱۹ میلیون نفر برسد که در مجموع، معادل ۱۴ درصد از جمعیت فدراسیون روسیه خواهد بود.



اما چرا عربستان که محافظه کاری اش در عرصه دیپلماتیک زبانزد است، تمام تخم مرغ های خود را در یک سبد گذاشته است، آن هم درشرایطی که اوضاع سیاسی مصر بسیار فرّار، بی ثبات و غیر قابل پیش بینی است؟ چه کسی می داند کدام طرف در مصر غالب خواهد شد؟ چرا عربستان چنین آشکارا و علنی از رهبر کودتا ژنرال عبدالفتاح السیسی حمایت کرد؟



به عقیده دکتر ماها اعظم، از پژوهشگران برنامه خاورمیانه و شمال آفریقا در چتهام هاوس، حمایت نفس گیر عربستان از کودتای مصر، چندان غافلگیر کننده و تعجب برانگیز هم نبوده است. رژیم حسنی مبارک نزدیک ترین متحد عربستان در منطقه بود و سعودی ها این مساله را در خلال برپایی دادگاه های مبارک، آشکارا مطرح ساختند. سعودی ها دیدند که حسنی مبارک، جای خود را به اخوان المسلمینی داد که ادعای رژیم پادشاهی عربستان مبنی بر حفاظت راستین از اسلام را به چالش می کشد.



اعظم می گوید: چیزی که آنها (دولت جدید مصر پس از مبارک) در دست داشتند، یک فرمول مهلک بود: دموکراسی به علاوه اسلام، آن هم زیر پرچم اخوان المسلمین. این، یک معجون مهلک بود که مشروعیت و مقبولیت دیرپای عربستان را به تحلیل می برد. حضور یک گروه دیگر که می گفت من نماینده و ارائه دهنده اسلام راستین هستم، برای عربستان غیر قابل تحمل بود.



ملک عبدالله برای ترس از اخوان المسلمین، دلیل خوبی داشت. اخوان المسلمین پس از کودتای ۳ جولای، از جانب مردم عربستان سعودی با حمایت گسترده و بی سابقه ای روبرو شد. صفحات توییتر در عربستان از یادداشت هواداران و حامیان اخوان پر شده است. حمایت از مرسی در رسانه های اجتماعی، اکنون نشانه و نماد خاص خود را یافته است: بالا بردن چهار انگشت، به نشانه سلام و احترام.



شاید بتوان در یک تقسیم بندی کلی گفت این گونه حمایت ها از اخوان المسلمین به مذاق طبقه متوسط و روشنفکران تحصیل کرده عربستان خوش نمی آید، اما طبقه فرودست و روشفکران مذهبی را خوشحال می کند. اخیرا ۵۶ نفر از چهره های دانشگاهی مذهبی عربستان در بیانیه ای، حوادث ۳ جولای را یک کودتای نظامی آشکار و یک عمل غیرقانونی و مجرمانه توصیف کرده اند. یکی از شیوخ روحانی نیز در خطبه خود در مسجد النبوی در مدینه، دومین شهر مقدس عربستان، از ملک عبدالله انتقاد کرده است.



خاندان سلطنتی، نبردی را که در رسانه های اجتماعی علیه خود می بیند، با اخراج یک واعظ کویتی از یکی از تلویزیون های مذهبی عربستان پاسخ داده است. مقامات عربستان گفته اند وی با اخوان المسلمین در ارتباط بوده است. به طارق السویدان، که بیش از ۱.۹ میلیون نفر در توییتر نوشته های او را دنبال می کنند، گفته شد: کسانی که افکار انحرافی را اشاعه می دهند، جایی در شبکه تلویزیونی الرساله ندارند.



اما استراتژی عربستان سعودی بسیار خطرناک است. مرسی در زمان ریاست جمهوری، تاکید می کرد که دشمنان منطقه ای اش از سیاستمداران اپوزیسیون مصر، احزاب و شبکه های تلویزیونی خصوصی حمایت مالی به عمل می آورند. در حال حاضر، حدود ۲ میلیون نفر مصری به عنوان نیروی کار میهمان، در مشاغل مختلف در عربستان سعودی به کار گرفته شده اند. پولی که آنها به مصر ارسال می کنند، برای اقتصاد این کشور که روی زانوهای خود خم شده است، نقش مهمی ایفا می کند. اما مرسی بیم آن را داشت که اگر عربستان را به تلاش برای تضعیف ریاست جمهوری او متهم کند، آنگاه عربستان این ۲ میلیون مصری را از خاک خود اخراج می کند. با این حال، امروز آن دسته از مصری هایی که در خارج از کشور به سر می برند، مساله و مسئولیت اخوان المسلمین نیستند. آنچه اخوان به احتمال زیاد پیگیری خواهد کرد، تلاشی نامحدود و گسترده برای ایجاد بی ثباتی در رژیم های عربستان سعودی و امارات متحده عربی است.



اعظم می گوید: برای آمریکا و اروپا، مرز مبهم و تاریک بسیار کوچکی وجود دارد. چه یک رژیم استبدادی داشته باشید، و چه بهار عربی را تجربه کرده باشید. رژیم های استبدادی می گویند اگر نیروی کافی در اختیار داشته باشیم، می توانیم جذر و مد دموکراسی را فرو بنشانیم. در واشنگتن این حرف به این معناست که هیچ بازیگر منطقه ای وجود ندارد که بتواند در مقابل ارتش مصر میانجی گری کند. هیچ کس نیست که بتواند نقش یک پلیس خوب را ایفا کند.



خطوط نبرد امروز در جهان عرب، به روشنی ترسیم شده اند. کودتای نظامی در مصر که از حمایت عربستان برخوردار است، نشان دهنده تلاش برای بازگرداندن عقربه های ساعت به عقب است، با این هدف که موج دموکراتیزاسیون و سرنگون سازی دیکتاتورهای عرب را متوقف سازند. اما بعید به نظر می رسد که این صحنه، آخرین صحنه از مبارزه حماسی مردم در جهان عرب باشد.