سرپرست معاونت فرهنگی وزارت ارشاد، روز گذشته در دو مراسم جداگانه، ۴ نفر را تودیع و ۴ نفر دیگر را با همکارانش آشنا کرد، اما مراسم دوم و تودیع و معارفه سردبیر خبرگزاری کتاب پرحاشیه و بحث‌برانگیز بود.

به گزارش حدیدنیوز به نقل از مهر، عصر روز گذشته، آئین تودیع و معارفه سردبیر خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا) با حضور سرپرست معاونت فرهنگی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در سرای اهل قلم برگزار شد که صرف‌نظر از سخنان علی شجاعی صائین، مدیرعامل خانه کتاب، علی آقاغفار و محمدمهدی انصاری، سردبیران پیشین و جدید خبرگزاری کتاب ایران در این مراسم، اظهارات علی اسماعیلی سرپرست معاونت فرهنگی ارشاد با واکنش‌هایی از سوی خبرنگاران و دبیران «ایبنا» روبرو شد؛ به نحوی که حتی تا ساعت‌ها پس از پایان مراسم، گفته‌های اسماعیلی در تحریریه این خبرگزاری تحلیل می‌شد.

سه سخنران این مراسم، تلاش کردند در زمان اندکی مطالب خود را بیان کنند تا نشست نقد کتابی که قرار بود ساعت ۱۶ در همان جا آغاز شود، به تأخیر نیفتد. هرچند در میان صحبت‌های مدیر خانه کتاب این جمله که گفت: «ان‌شاءالله به زودی از دست ما هم راحت خواهید شد»، مهم و کنایه‌آمیز تلقی شد، هرچند علی آقاغفار شعری خواند که حکایت پروراندن گل و زحمت باغبان از آن به تعریضی درباره کنار رفتنش از سردبیری ایبنا بعد از ۶ سال برداشت شد و هرچند سردبیر جدید از ضرورت آموزش نیروهای تحریریه سخن گفت و تلویحاً به حرفه‌ای نبودن نیروهای تحریریه این خبرگزاری تخصصی اشاره کرد، اما علی اسماعیلی نکاتی را به زبان جاری ساخت که عصبانیت و انتقاد از غیر منصفانه بودن اظهارات اسماعیلی، چه در حین برگزاری مراسم و چه ساعت‌ها پس از آن را به دنبال داشت.

در میان سخنان اسماعیلی، چند نکته وجود داشت؛ اول آنکه گفت از مراسمی می‌آید که در آنجا سه تن از مدیران معاونت فرهنگی تودیع و معارفه شده‌اند. با این حساب، او در چهارمین جلسه تودیع در یک روز حضور داشت و تأکید بر این قضیه، در میان همکاران او التهاب‌آفرین بود. دومین چیزی که سرپرست معاونت فرهنگی بدان اشاره کرد، این بود که خودش مدرس نیروهای امنیتی در حوزه خبرنویسی و روزنامه‌نگاری است. سومین نکته مورد نظر او، تأکید بر رسالت خبرنگاران در آگاهی‌بخشی و اطلاع‌رسانی نه خبررسانی بود. در همین راستا بود که گفت ۸۵ درصد رسانه‌های ما به خبررسانی مشغولند و در اطلاع‌رسانی و آگاهی دادن به مخاطبان کوتاهی می‌کنند.

اما آن بخشی که خبرنگاران خبرگزاری کتاب را ناخشنود کرد، تاختن بر ۶ سال تلاش سردبیر ایبنا و همکارانش بود. اسماعیلی در این بخش از سخنانش به تهیه پرینت‌هایی از نمونه خبرها و گزارش‌های ایبنا اشاره کرد و گفت که ۹۰ درصد خبرهای آن دریافتی و بدون محتواست. نقد او سپس شامل گزارشی از بازدید خودش از چند چاپخانه هم می‌شد که به گفته اسماعیلی، فقط چند خط درباره این بازدید نوشته شده است.

سرپرست معاونت فرهنگی البته درباره استفاده از حجاب برتر در بین همکاران زن و رعایت حریم افراد هم نکاتی گفت.
مجموعه سخنان اسماعیلی موجب شد تا خبرنگاران ایبنا او را با نگرانی و ناراحتی بدرقه کنند؛ هرچند علی آقاغفار به واسطه تجربه‌های متمادی‌اش در چند دهه کار و فعالیت فرهنگی، بردبارانه با این شرایط مواجه شد و سعی کرد تحریریه خود را آرام کند، اما اغلب خبرنگاران این رسانه نومیدانه از ادامه همکاری با ایبنا سخن می‌گفتند؛ گویی سرپرست معاونت فرهنگی وزارت ارشاد، ۶ سال تلاش آنها را با نقدی نه چندان منصفانه نادیده گرفته بود. چه اینکه به اعتبار آنچه در خبرگزاری کتاب مشاهده می‌شود، حجم تولیدات این خبرگزاری تخصصی به نسبت سایر خبرگزاری‌های رسمی کشور و آنچه آنها فقط در حوزه کتاب منتشر می‌کنند، به مراتب بیش‌تر است. 



علی آقاغفار، سردبیر پیشین خبرگزاری کتاب

شاید اگر کارنامه ایبنا در این چند سال با وجود دشواری‌های گوناگونی که بدان مبتلا بوده، بررسی شود، نه تنها به راحتی نمره قبولی بگیرد که بتواند بر موفقیت‌هایش در عرصه خبر پای بفشارد. به اعتقاد من، اگر نقص و ایرادی هم هست، مدیران ارشاد باید در نوع نظارت خود بر نحوه اطلاع‌رسانی خبرگزاری کتاب جستجو کنند؛ وگرنه اغلب نیروهای حرفه‌ای حوزه رسانه برای مدتی در این خبرگزاری فعالیت کرده و تأثیر خود را در ایبنا گذاشته‌اند. علی آقاغفار هم که خود از نیروهای زبده، متعهد و کارآشنای مطبوعات است و همه‌جا به خوشنامی شهرت دارد، مسلما توان اداره این خبرگزاری را به بهترین نحو داشته است، اما اگرچه علی اسماعیلی ۱۳۰ روز بر مسند کار نشسته و به گفته خود «خبرهای زیادی از ایبنا را های لایت کرده و پرینت گرفته» ولی سال‌ها و ماه‌های فراوانی هست که این خبرگزاری با مشکلات عدیده از جمله نداشتن مجوز خبرگزاری فعالیت کرده است. هر فعال رسانه‌ای می‌داند که مجوز نداشتن یک خبرگزاری، ولو اینکه متعلق به وزارت ارشاد و خانه کتاب باشد، خبرنگاران و دست‌اندرکاران آن را از کوچک‌ترین حقوق حرفه‌ای محروم می‌کند که در شرایط دشوار خبرنگاری، محروم شدن از همین حقوق اندک هم می‌تواند یأس‌آلود، ناامیدکننده و کشنده انگیزه باشد.

از طرف دیگر، دستورات گاه و بیگاه برای پرداختن یا نپرداختن به فلان ناشران و بهمان نویسندگان، یک رفتار کاملاً غیرعلمی با خبرگزاری تعبیر می‌شود. خوب به خاطر دارم که در زمان تصدی بهمن دری در معاونت فرهنگی، نامه‌ای به امضای وی ابلاغ شد که بر اساس آن ایبنا خبر گرفتن از ناشران زیادی را از دستور کار خود خارج کرد و از آن پس اجازه نداشت از فلان نویسنده سرشناس یا مترجم نامدار خبر بگیرد، چون به تعبیری دست آنها با دست دشمنان انقلاب در یک کاسه بود.

این نگاه حذفی که تبلیغات شخصی مدیران فرهنگی وزارت ارشاد را جایگزین خبرهای مرسوم خبرگزاری کتاب می‌کرد، می‌توانست این رسانه تخصصی حوزه کتاب را به سایتی کم ارزش و بی‌اعتبار تبدیل کند، اما آقاغفار و خبرنگارانش برای جلوگیری از حاکمیت چنین نگاهی تلاش کردند.

گفته‌های علی اسماعیلی در تودیع و معارفه دیروز، یک بار دیگر شائبه حاکم شدن چنین رویه‌ای را دامن زد و اگرچه حتم دارم او به زودی با تشکیل جلسه‌ای با خبرنگاران ایبنا، از این نیروهای پرتلاش دلجویی خواهد کرد، اما معتقدم سرپرست معاونت فرهنگی باید انتظاراتش را از این خبرگزاری منطقی کند و بر اساس نوع خدمات‌رسانی و نظارت و مراقبت از فعالیت این رسانه، از آن و نیروهایش انتظار پویایی بیشتر داشته باشد.

از طرف دیگر، اطمینان دارم که خانه کتاب و معاونت فرهنگی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی به دور از تعارفات مرسوم و معمول پس از کنار گذاشتن یک مسئول، از تجربه‌های ارزنده علی آقاغفار در موقعیت‌های گوناگون بهره خواهد جست.